یادگیری نحوه حرکت مهرهها در شطرنج اولین پیش‌نیاز شما برای یادگیری و پرداختن به بازی شطرنج است. رخ مهره‌ای بسیار ارزشمند و سواری قدرتمند محسوب می‌شود. به رخ و وزیر سوارهای سنگین می‌گویند. در این مقاله به آموزش حرکت رخ در شطرنج می‌پردازیم.
جایگاه اولیه رخ در صفحه شطرنج
در ابتدای بازی شطرنج، هر بازیکن دو رخ دارد که در گوشه‌های صفحه هستند طبق تصویر پایین:
امتیاز مهره رخ در شطرنج
به مهره‌های شطرنج بر اساس قدرتشان امتیازی تعلق گرفته است تا در هنگام تعویض‌ها، بدانیم که یک تعویض به سود ما هست یا به ضررمان؟ و قدرت مهرهها بر اساس نحوه حرکت آن‌ها تعیین می‌شود. مهره رخ، همانطور که اشاره شد، یکی از سوارهای قدرتمند شطرنج است و ۵ امتیاز دارد.
مهره رخ در شطرنج چگونه حرکت می‌کند؟
حرکت رخ در شطرنج به شکل عمودی و افقی می‌باشد. یعنی رخ در ردیف‌ها و ستون‌ها حرکت می‌کند. تصویر پایین نحوه حرکت رخ در شطرنج را نشان می‌دهد:
همانطور که مشاهده کردید، رخ در چهار جهت بالا، پایین، چپ و راست حرکت می‌کند.
بیشتر بخوانید : حرکت فیل در شطرنج
محدودیت حرکت رخ در شطرنج
اکنون که با نحوه حرکت رخ در شطرنج آشنا شدیم، باید بدانیم که رخ در حرکتش محدودیت‌هایی دارد. مهره رخ فقط تا جایی می‌تواند حرکت کند که مسیرش باز باشد و مهره دیگری در مسیرش وجود نداشته باشد. اگر مهره‌ای در مسیر حرکت رخ قرار گیرد، حرکتش را محدود می‌کند و رخ فقط تا خانه قبل از آن مهره می‌تواند حرکت کند. به دیاگرام پایین دقت کنید:
در دیاگرام بالا، حرکت رخ در ردیف چهارم توسط اسب خودی محدود شده است و رخ نمی‌تواند به خانه‌های بعد از اسب (خانه‌های زردرنگ) برود. و رخ در خانه مهره خودی (خانه سبزرنگ) نیز نمی‌تواند برود. اما در سایر جهات محدودیتی ندارد و تا انتهای صفحه می‌تواند حرکت کند.
نکته‌ای که وجود دارد، آن است که اگر به جای اسب خودی، اسب حریف بود، رخ می‌توانست در خانه اسب حریف قرار گیرد و اسب حریف را از صفحه حذف کرده و در اصطلاح آن را بگیرد.
اما همچنان تا قبل از گرفتن اسب حریف، به خانه‌های بعد از آن (یعنی خانه‌های سبزرنگ) نمی‌تواند برود.
بیشتر بخوانید : حرکت وزیر در شطرنج
گرفتن مهرهها توسط رخ
همانطور که در بالا مشاهده کردید، مهره رخ می‌تواند مهره‌های حریف که در مسیر حرکتش هستند را بزند. هنگام زدن یک مهره، رخ در خانه آن مهره می‌نشیند و مهره گرفته شده را از صفحه شطرنج حذف می‌کند. به طور مثال در دیاگرام پایین رخ می‌تواند وزیر سفید را بگیرد:
تمرین : آموزش حرکت رخ در شطرنج
دیاگرام زیر، پوزیسیونی از بازی وسلی سو (Wesley So) و لوون ارونین (Levon Aronian)، دو استاد بزرگ با سابقه شطرنج می‌باشد. نوبت حرکت با سیاه است. رخ سیاه کدام مهرهها را می‌تواند بگیرد؟
پاسخ :
رخ سیاه می‌تواند فیل یا رخ سفید را بگیرد.
حرکت استثنا رخ در شطرنج
همانطور که تا الان اشاره شد، رخ نمی‌تواند از روی مهرهها بپرد. اما یک حرکت استثنا در شطرنج وجود دارد که رخ از روی شاه خودی میپرد. حرکت شاه قلعه! در حرکت شاه قلعه، شاه دو خانه به سمت یکی از رخ‌هایش حرکت می‌کند و سپس رخ، از روی شاه پریده و در کنارش می‌نشیند طبق تصاویر زیر:
حرکت شاه قلعه در یک نوبت انجام می‌شود. این حرکت شرایط ویژه‌ای دارد. گاهی حتی غیرقانونی است! برای آشنایی کامل با قوانین و شرایط شاه قلعه، به مقاله قلعه رفتن و شرایط آن مراجعه کنید.
نتیجه گیری
در این مطلب نحوه حرکت رخ در شطرنج را بررسی کردیم. لازم به ذکر است رخ‌ها در ستون‌های باز (ستونی که پیاده‌ای در آن وجود ندارد) بسیار خوب و فعال عمل می‌کنند. برای همین اکثر استادبزرگ‌ها رخ‌هایشان را در ستون‌های باز یا نیمه‌باز (ستونی که پیاده یکی از طرفین در آن باشد) قرار می‌دهند تا حداکثر استفاده را از رخ‌هابشان ببرند. رخ‌های خود را در ستون‌ها باز قرار دهید و از قدرتشان بهره ببرید.
برای آموزش کامل نحوه حرکت رخ در شطرنج میتوانید ویدئوی آموزشی زیر را که توسط باشگاه شطرنج ایران آماده شده، مشاهده کنید:
نویسنده : حامد جدیر