با توجه به اهمیت مات کردن در بازی شطرنج که برای شطرنجبازان (کودکان و بزرگسالان) در مسابقات و کلاس شطرنج وجود دارد، باشگاه شطرنج ایران (خانه و مدرسه شطرنج) در این بخش از آموزش شطرنج، آموزش مات ناپلئونی شطرنج را در اختیار شما شطرنجبازان عزیز قرار می دهد.
مات ناپلئونی یکی از رایج ترین مات ها در سطوح مقدماتی شطرنج است و خیلی مورد استفاده قرار میگیرد.
به شما خوانندگان گرامی توصیه می شود بعد ار مطالعه مات ناپلئونی شطرنج شیوه صحیح شروع بازی را مطالعه نمایید.
تاریخچه روش مات ناپلئونی
ناپلئون بناپارت یک بازیکن متوسط شطرنج بود. اما قبل از این بازی او در سال ۱۸۰۹ با ترک (نام ماشینی آلمانی) یک بازی انجام داده بود و از او این گشایش یا بهتر بگیم دام را آموخته بود و این گشایش را به نام خودش ناپلئون ثبت نمود.
اصطلاحات بکار رفته در مات ناپلئونی
قبل از اینکه به مات ناپلئونی بپردازیم اول باید چند کلمه شطرنجی با هم یاد بگیریم.
پیاده مرگ : ضعیف ترین پیاده در شروع بازی پیاده مرگ هست.
به پیاده ستون a نگاه کنید رخ از آن محافظت میکند و پیاده ستون b فیل از آن محافظت میکند.
پیاده ستون c وزیر از آن محافظت میکند، از پیاده ستون d مهره های شاه، وزیر، فیل و اسب محافظت میکنند. همچنین از پیاده ستون e نیز مهره های شاه، وزیر، فیل و اسب محافظت میکنند. پیاده ستون h نیز مهره رخ از آن دفاع میکند. پیاده ستون g هم فیل از آن محافظت میکند. اما پیاده ستون f فقط و فقط شاه از آن دفاع میکند!
آیا به نظر شما شاه مدافع خوبی است؟ طبیعتا خیر شاه حساس ترین و مهم ترین مهره است پس کار شاه دفاع کردن نیست. از این جهت پیاده ستون f ضعیت ترین پیاده در موقعیت شروع بازی است.
قطر کشنده : این قطر یکی از خطرناکترین ترین قطرهای صفحه شطرنج در موقعیت شروع بازی است و هر کسی که آن را باز کند سرنوشت خوبی در انتظار آن نخواهد بود.
قطر e1_h4 برای سفید و قطر e8_h5 برای سیاه قطر کشنده محسوب میشود و هر کسی این قطر را باز کند احتمال باختش زیاد میشود.
سریع ترین مات در شطرنج
1.c3 e5 2.g4 Qh4#
این سریع ترین مات در صفحه شطرنج است مات در ۲ حرکت سفید به علت باز کردن قطر کشنده بازی باخت.
حرکت ناپلئونی در شطرنج چیست؟
مطمئنا برای شما شطرنج دوستان عزیز این سوال پیش آمده که حرکت ناپلئونی چیست؟ و یا برد ناپلئونی یعنی چه؟ بنابراین باید بگوییم که حرکت ناپلئونی شطرنج یا همان مات ناپلئونی یک مات چهار حرکت یا به عبارتی یک مات کوتاه چند حرکته است. روش ناپلئونی در شطرنج در واقع برگرفته از بازی است که بین ناپلئون بناپارت و ژنرال فرانسوی در اواسط قرن ۱۹ به وقوع پیوست.
در مات ناپلئونی هدف سفید این است که پیاده مرگ سیاه مورد هدف قرار دهد.
به عنوان مثال :
1 e4 e5 2Qf3
سفید با این حرکت پیاده مرگ سیاه را مورد هدف قرار داده است.
….2 Nc6 3 Bc4
سفید الان با آخرین حرکتی که کرده تعداد نیروهای حمله کننده به پیاده مرگ را افزایش داده است. الان ۲ نیرو در حال حمله به پیاده مرگ هستند و فقط شاه از آن پیاده دفاع میکند. پس سیاه باید حسابی حواسش را جمع کند چرا که ممکن است با یک حرکت اشتباه مات شود.
….3 Bc5??
و سیاه اشتباه کرد درست است که گسترش سوارهای سبک یک اصل مهمه، اما در اینجا با این حرکت سیاه کار خودش را تمام کرد. چرا که در حرکت بعدی سفید با وزیر پیاده مرگ را میزند و سیاه را کیش و مات میکند.
این یک نوع استفاده از پیاده مرگ است.
اما راه دفاع از این مات چیست؟
1.e4 e5 2. Qf3 Nf6
سیاه با این حرکت هم اسب خود را گسترش داده هم راه ارتباطی وزیر با پیاده مرگ را بسته است.
1.e4 e5 2.Qh5
سفید وزیر خود را در خانه h5 مستقر کرده و الان وزیر سفیددر قطر کشنده سیاه حضور دارد و پیاده مرگ سیاه را مورد هدف قرار داده است.
اگر سیاه در اینجا نمیتواند Nf6 کند، چون پیاده مرکزی خود را از دست میدهد و شاهش کیش میشود، همینطور حرکت g6 2 حمله وزیر برای سیاه غلط است.
چرا که سفید پیاده مرکزی سیاه با وزیر میزند و حمله دوگانه میکند ( وزیر بطور همزمان هم به رخ و هم به شاه حمله میکند ) و سیاه یک رخ و پیاده عقب افتاد.
بهترین ادامه برای سیاه حرکت Nc6 است تا از پیاده خود دفاع کند.
….3 Nc6 4_ Bc4
سفید هم فیل خود را گسترش میدهد و هم تعداد نیروهای حمله کننده به پیاده مرگ افزایش میدهد در اینجا حواس سیاه باید حسابی جمع باشد چرا که حرکت اشتباه منجر به باخت میشود، حرکت هایی مانند Nf6
سیاه با این حرکت Nc6 قبر خود را کند چرا که وزیر و فیل به طور همزمان در حال حمله به پیاده مرگ هستند و فقط شاه از پیاده مرگ دفاع میکند. پس سفید در اینجا حرکت Qxf7# را انجام میدهد تا بازی ببرد و سیاه مات میشود.
اما حرکت درست چیست؟
سیاه پیاده مرگ اش توسط وزیر و فیل زیر ضرب قرار گرفته پس بهتره ارتباط وزیر و پیاده مرگ را با حرکت g6 قطع کند. اینطوری دیگه سفید نمیتواند با وزیر پیاده مرگ را بزند.
….4 g6 5 Qf3
سفید دوباره ارتباط وزیر و پیاده مرگ را وصل کرده و میخواهد با وزیر پیاده مرگ را بزند تا سیاه مات شود، پس بهتره سیاه حواسش را جمع کند. در اینجا حرکت Nf6 حرکتی خوبی برای سیاه است چرا که ارتباط وزیر و پیاده مرگ دوباره قطع میشود و سیاه اسب خود را گسترش داده است.
…5 Nf6 6 Qb3
سفید دوباره به پیاده مرگ سیاه فشار وارد میکند اما این حرکت اشتباه است و سیاه یک دام در آستین خود دارد.
…6 Nd4! 7 Bxf7+ Ke7
سفید تصميم گرفت پیاده را بزند، اما حالا سفید یک مشکل دارد. هم فیل و هم وزیر سفید به طور همزمان زیر ضرب هستند و سفید برای اینکه هم وزیر و فیل را نجات بدهد باید حرکت Qc4 را انجام دهد تا مهره ای را از دست ندهد اما باز هم سیاه یک حقه ای در آستین خود دارد.
8Qc4 b5 !
و سفید یک سوار از دست داد.
آیا میشود بجای استفاده از فیل از اسب استفاده کرد تا پیاده f7 یا همان پیاده مرگ مورد هدف قرار داد تا مات کنیم ؟ بله میشود.
بدین نحو سفید تهدید مات کردن را درست کرده و سیاه باید دقیق ادامه دهد.
انواع مات ناپلئونی در شطرنج
اکنون در آموزش حرکت ناپلئونی در شطرنج میخواهیم شما را با انواع مات کردن به روش ناپلئونی در شطرنج آشنا کنیم.
مات ناپلئونی با فیل
1. Qh5 هدف زدن پیاده e5 و فشار آوردن روی پیاده f7 است.
(پیاده f2 برای سفید و پیاده ی f7 برای سیاه ضعیف ترین پیاده اند و به آنها به اصطلاح پیاده ی مرگ می گوییم، زیرا فقط شاه که آسیب پذیرترین مهره است از آن حمایت می کند.
2. حرکت ناپلئونی شطرنج Nc6 بهترین دفاع از پیاده ی e5 است.
3. حرکت Bc4 برای آوردن فشار بیشتر روی پیاده ی f7 است.
4. حرکت Nf6 ، حرکت اشتباه سیاه که بازی را می بازد به جای دفاع کردن از پیاده به وزیر سفید حمله کرده است.
5. حرکت Q*f7++ با زدن پیاده شاه سیاه مات شده است. زدن پیاده با فیل اشتباه است زیرا شاه راه فرار دارد و مات نمی شود.
دفاع در برابر مات ناپلئونی
4. تا مرحله ی 3 طبق بالا انجام شد، بهترین حرکت سیاه برای دفاع از مات حرکت g6 است و نه تنها از مات دفاع کرده بلکه به وزیر سفید هم حمله کرده است. هر چند سیاه حرکات دیگری مثل Nh6 و Qe7 و Qf6 را هم داشت اما هر کدام از این حرکات دارای ضعف هایی است.
5. حرکت Qf3 این حرکت وزیر سفید باز هم تهدید مات کردن در خانه ی f7 (خانه ی مرگ) را دارد.
6. حرکت Nf6 یکی از راههای دفاع کردن بستن راه حمله بود، سیاه با این حرکت هم خوب دفاع کرد و هم یک حرکت گسترشی انجام داد.
*** در ابتدای کار نوآموزان خیلی علاقمند به سریع مات کردن هستند و از این مات استقبال بسیار میکنند اما به مرور متوجه می شوند که نمی توان بجز افراد معدودی، را با این روش ببرند. اما باید دفاع کردن از این مات را خیلی خوب بدانند و به آن مسلط باشند. امیدواریم آموزش حرکت ناپلئونی در شطرنج برای شما علاقمندان به شطرنج مفید واقع شده باشد.
علائم اختصاری: علائمی هستند که به منظور ثبت حرکات مهره ها در شطرنج کاربرد دارند.
فرانسوی انگلیسی
وزیر Q D
شاه K R
رخ R T
اسب N C
فیل B F