آموزش شروع بازی ایتالیایی در شطرنج (گشایش ایتالیایی)

شروع بازی ایتالیایی یکی از بهترین شروع های بازی شطرنج برای تمامی سطوح

یک بازی اصولی و دقیق که هر حرکت به درستی و با هدفی صورت گرفته را در زیر خواهیم دید بهتر است برای شروع کار نوآموزان از این بازی استفاده کنند تا به مرور و تجربه کردن بتوانند بازیهای دیگری را که البته باز هم بر اساس سه اصل بالا هستند انجام بدهند.

1- سفید e4 (هدف از این حرکت آوردن پیادهبه خانه ی مرکزی e4 و کنترل خانه ی مرکزی d5 و همچنین قطر فیل و وزیر را باز کرده است. معمولا این حرکت برای شروع بازی بهترین حرکت است).
2- سیاه e5 (برای سیاه هم پاسخ متقابل وجود دارد)

3- سفید Nf3 ( بهترین خانه برای اسب جناح شاه اینجاست زیرا حمله ی مستقیم به پیاده ی مرکزی سیاه است و در واقع اسب هم به دو خانه ی مرکزی e5 , d4 نزدیک است و آنها را کنترل می کند. سفید چون شروع کننده ی بازی است بهتر است شروع کننده ی حمله و جنگ هم باشد. برای اسب خانه های h3 به خاطر گوشه بودن که خانه های کمتری را کنترل می کند ضعیف است و خانه ی e2 هم چون راه فیل و وزیر بسته می شود بد است. (هر چه مهره ها خانه های بیشتری را کنترل کنند فعال تر و قوی ترند و دو ستون گوشه یعنی a , h هم به دلیل اینکه مهره خانه های کمتری را کنترل می کند ضعیف ترند. )

4- سیاه Nc6 این حرکت، بهترین دفاع برای پیاده است زیرا اسب هم یک حرکت گسترشی است و هم به مرکز نزدیک است. دفاع هایی مثل راندن پیاده ی d6 , f6 (مانع حرکت اسب و فیل) و یا بیرون آوردن وزیر در f6 , e7 ( بیرون آوردن وزیر که قویترین مهره شطرنج است درشروع بازی خوب نیست زیرا مورد حمله ی سوارهای سبک قرار می گیرد.) یا حرکت فیل به خانه ی d6 (در قطر بسته قرار می گیرد و جلوی حرکت پیاده ی d را هم میگیرد.) هر کدام مشکلاتی دارند.

5- سفید Bc4 فیل خانه ی خوب b5 را هم می تواند برود. بهترین خانه ها برای آزادی فیل و اینکه خانه های بیشتری را زیر ضرب و کنترل قرار دهد c4 وb5 این است. در c4 به مرکز نزدیکتر است.

6- سیاه Nf3 دقیقا به دلایل شماره 3 سفید که Nf6 را بازی کرد.

7- سفید Nc3 دقیقا به دلایل شماره 4 سیاه که Nc6 را بازی کرد.

8- سیاه Bc5 دقیقا به دلایل شماره 5 سفید که بازی را کرد.

9- سفید d3 برای گسترش دادن فیل لازم است راه فیل با راندن پیاده باز شود.

10- سیاه d6 برای گسترش دادن فیل لازم است راه فیل با راندن پیاده باز شود.

11. سفید Bg5 بهترین خانه برای فیل است در خانه های دیگر یا زده میشد و یا دفاعی بود با این حرکت اسب سیاه را هم آچمز (فلج) کرده است.

12- سیاه Bg4 دقیقا به دلایل شماره 11 سفید که Bg5 را بازی کرد.

13- سفید O-O برای امنیت شاه بهتر است در شروع بازی حرکت شاه قلعه را انجام داد.

14- سیاه O-O دقیقا به دلیل بالا

نکته بسیار مهم : بعد از این حرکات گسترش مهره ها تمام است و وارد مرحله ی وسط بازی می شویم که قواعد خاص خودش را دارد. حمله ها و دفاع ها و نقشه کشیدن و تاکتیکها و ... در این قسمت استفاده می شود.

میخاییل باتوینیک اسطوره شطرنج شوروی یکی از بزرگترین متخصصان شروع بازی انگلیسی بود.

تحلیل حرکات گشایش ایتالیایی

حرکت های اولیه این گشایش e5 1.e4 چنین است:

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc3

سفید خانه  را نشانه می گیرد. شاخه هی گوناگون منجر به بازی های حاد و داغی می شود که سیاه البته با تنظیم طرح صحیح می تواند تهدیدهای سفید را دفع کند.

3...Bc5

این حرکت مشخص کننده بازی ایتالیایی است. به نمودار زیر نگاه کنید:

قدمت بازی ایتالیایی به اواخر قرن پانزدهم می رسدو این گشایش در شطرنج مورد تجزیه و تحلیل فراوان قرار گرفته است.

حرکت 3...Nf6 منجر به گشایش دیگری به نام " دفاع دو اسب " می شود.

4.c3

این یکی از ادامه های اصلی بازی ایتالیایی است و سفید می خواهد مرکز پیاده ای نیرومندی ایجاد کند. تجربه نشان داده که اگر سیاه راه درستی برای مقابله در پیش بگیرد، سفید در این طرح به موفقیت نمی رسد. از این رو شاخه هایی که با حرکت 4.d3 یا 5.Nc3 آغاز می شوند، نسبتا رواج دارند. مثلا

4.d3 Nf6 5.Nc3 d6 6.Bg5

یک حرکت ممکن در این لحظه 6.Be3 است که در سطور بعد از آن صحبت خواهیم کرد.

در صورت 6.o-o Bg4

آچمزی f3 برای سفید خوب نیست. مثلا کرس شاخه زیر را بررسی کرده است:

7.Be3 Nd4 8.Bxd4 Bxd4 9.h3 Bh5

و حالا در صورت

10.g4 Bxc3 11.bxc3 Nxg4 12.hxg4 Bxg4

13.d4 Qf6 14.Be2 Bh3

سیاه تهدیدهای خطرناکی دارد.

6...h6 7.Bxf6

در صورت

7.Bh4 g5  8.Bg3 Bg4

وضع سیاه بهتر است. در ضمن پس از

8.Nxg5  hxg5 9.Bxg5

سیاه چون قلعه نرفته می تواند با

9...Rg8 10.h4  Be6

مقابله کند و سفید به ازای سواری که قربانی کرده جبرانی ندارد.

7...Qxf6  8.Nd5 Qd8

حرکت 8...Qg6 جالب اما خطرناک است. البته در صورت

9.Nxc7+ Kd8 10.Nxa8 Qxg2 11.Rf1 Bg4

سفید با حمله کوبنده ای مواجه می شود. اما ادامه خوبی برای سفید وجود دارد:

9.Qe2 Bg4 10.c3 Bb6  11.a4

و حالا سیاه چه قلعه بزرگ برود و چه قلعه کوچک، حرکت 12.a5! برای او ناخوشایند است.

9.c3 Ne7

و پوزیسیون متعادل است.

حالا حرکت 6.Be3 را بررسی می کنیم:

6.Be3 Qe7

تعویض در e3 به ضرر سیاه است. چون بعد از 7.fxe3 ، ستون f به نفع سفید باز می شود.

اما حالا تعویض در c5 نیز برای سفید خوب نیست. چون بعد از  7.Bxc5 dxc5 خانه d4 به دست سیاه می افتد.

این از مواردی است که دوبل شدن پیاده ها منجر به تقویت مرکز می شود و بنابراین مجاز است.

7.Qd2 Nd8

این ادامه ای است که چیگورین توصیه کرده است. سیاه با ...c6 خانه ی d5 را کنترل می کند و در مانورهای آینده امکانات سیاه کمتر از سفید نخواهد بود.

در این حالت اگر سفید قلعه بزرگ برود، ممکن است بازی مهیجی پدید آید.

به نمودار زیر توجه کنید:

سیاه چنین پاسخ می دهد:

4...Nf6

حرکتی ضروری. سیاه ضمن حمله به e4 آماده قلعه رفتن می شود. سیاه دو امکان دیگر هم در اختیار دارد که البته به قدرت 4...Nf6 نیستند. یکی 4...d6 و دیگری 4...Qe7

نخست نگاهی می اندازیم به 4...d6

4...d6  5.d4 exd4 6.cxd4 Bb6

در صورت 6...Bb4+ سفید با 7.Kf1! پاسخ می دهد و حالا تهدید 8.d5 و بعد +Qa4 را دارد. البته در صورت 7...Bg4 حرکت 8.d5 غلط است.

8.d5 Bxf3! 9.gxf3 Ne5 10.Qa4+ Qd7

11.Qxb4? Qh3+ 12.Ke1 Qxf3 13.Rf1 Qxe4+

ادامه صحیح برای سفید این است:

8.Qa4! a6  9.Bd5 Qd7 10.Be3 Nge7

11.h3 Bxf3  12.gxf3 b5  13.Qb3 

و حالا به علت تهدید

14.Bxc6 Nxc6 12.d5 

سیاه باید f7 را از دست بدهد.

دفاع ایتالیایی یا دفاع سیسیلی در شطرنج

یکی از گشایش های بسیار متداول در شطرنج گشایش ایتالیایی (Italian Game) می باشد . دفاع ایتالیایی یکی از قدیمی ترین گشایش ها نیز می باشد که در قرن 16 میلادی توسط بازیکنانی همچون دامیانو (Damiano) و پولریو (Polerio)   توسعه یافت . بازی ایتالیایی با حرکات زیر آغاز میگردد : 

1.e4   e5
2.Nf3   Nc6
3. Bc4   …

 

تا به اینجای کار سفید با گسترش سوارهای سبک خود و باز کردن راه قلعه کوچک و کنترل خوب مرکز موقعیت مناسبی را برای خود فراهم کرده است , در ادامه سیاه دو انتخاب خوب را دارد ؛ اگر سیاه : 
    3. …   Bc5 
را بازی کند . بازی تبدیل به ژیکوپیانو(Giuoco Piano) می شود . تا قرن 19 میلادی این حرکت شاخه اصلی بازی ایتالیایی را تشکیل می داد .  در اینجا سفید می تواند با حرکاتی مانند c3  و d3  بازی را دنبال کند . 
سفید با حرکت c3 برای d4 و حمله به فیل سیاه,  خود را آماده می کند . سیاه مجبور به گرفتن پیاده d4 با پیاده e5 می باشد زیرا هر حرکت دیگر سیاه را دچار مشکلات بزرگی می کند . مثلا اگر سیاه فیل خود را به عقب براند : 

 

        5. ...   Bb6 
        6.dxe5   Ng4
        7.Bxf7+   Kxf7
        8.Ng5+   Ke8
        9.Qxg4   ...
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

و همانطور که مشخص است سفید برتری دو پیاده را از آن خود کرده و وضع کاملا بهتری دارد . پس حرکت Bb6  حرکت ضعیفی می باشد . اما در ادامه بازی

    4.c3   Nf6
    5.d4   exd4
    6.cxd4   Bb4+

سفید با Bd2 کیش را برطرف می کند و حالا سیاه پیاده e4 را با اسب میگیرد . سفید برای جبران پیاده عقب افتاده و همچنین ایجاد  آشفتگی در جبهه سیاه حرکت Bxf7+ را انجام می دهد و سیاه را مجبور به گرفتن فیل با شاه می نماید . سپس فیل سیاه را با حرکت Bxb4 میگیرد. در انتها سفید با یک پیاده ایزوله (Isolated) دچار ضعف پوزیسیونی می باشد. 

 

    7.Bd2   Nxe4
    8.Bxf7+   Kxf7
    9. Bxb4   d5
    10.Ba3   Re8

 

اما اگردر حرکت سوم بازیکن سیاه بجای Bc5 حرکت Nf6 را انتخاب کند بازی را به دفاع دو اسب تغییر  می دهد . (Two Knights Defense) 

 

3. ...   Nf6
 4.d3   Bc5
5.O-O   O-O
6.h3   a5

پس از گسترش اسب سیاه در f6 ، پیاده سفید در e4 مورد حمله قرار میگیرد بنابراین سفید با حرکت d3 علاوه بر دفاع از پیاده e4 , فیل c1 را نیز آماده گسترش می نماید . سیاه با گسترش فیل خود در c5 خود را برای قلعه کوچک آماده می نماید . هر دوطرف قلعه رفته و موقعیت شاه خود را تضمین می نمایند. 
اما اگر در حرکت چهارم سفید Ng5 را انتخاب نماید بازی ممکن است به صورت زیر ادامه یابد .
سفید با حرکت Ng5 به پیاده ضعیف f7 حمله می نماید , حرکت مناسب برای سیاه در دفاع از پیاده f7 حرکت d5 می باشد. حرکت دیگری مثل Bc5 نیز می تواند به سیاه کمک کند اما نیازمند دقت بالایی می باشد . به عنوان مثال : 

4. ...   Bc5
5.Nxf7   Bxf2+
6.Kf1   Qe7
7.Nxh8

 

 
پس از گرفتن پیاده f7 توسط اسب سفید و حمله هم زمان به وزیر و رخ , سیاه می بایست پیاده f2 را همراه با کیش بگیرد و این کار را با حرکت Bxf2 انجام می دهد. سفید می بایست شاه خود را به f1 ببرد و از گرفتن فیل صرف نظر کرده در غیر این صورت برتری خود را از دست می دهد. در انتها سفید رخ سیاه در h8 را میگیرد اما وضعیت دوباره مساوی می باشد . 

همانطور که مشاهده کردید حرکاتی مانند Bc5 برای سیاه در صورتی مفید است که با دقت تمامی حرکات را دنبال کنیم و با کوچکترین اشتباه و کم دقتی جبران وضعیت بسیار دشوار خواهد بود .

 

    4.Ng5   d5
    5.exd5   Na5
    6.Bb5+   c6
    7.dxc6   bxc6

 
        

    8.Qf3   Be7
    9.Ne4   cxb5
    10.Nxf6   Bxf6
    11.Qxa8   

 

 

سفید وزیر خود را به f3 آورده تا علاوه بر گسترش وزیر با تهدید رخ در a8 از فیل خود دفاع نماید . سیاه با گسترش فیل برای قلعه رفتن آماده می شود . سفید با اسب خود به اسب سیاه در f6 حمله می کند , اما سیاه فیل b5 را میگیرد و حال سفید با گرفتن اسب در f6 و کیش شاه سیاه خود را برای گرفتن رخ در a8 آماده می نماید و در انتها سفید یک پیاده و تفاوت جلو می باشد , هرچند که سوارهای سبک خود را هنوز گسترش نداد است . 
اما در ادامه بازی دفاع دو اسب می توان توالی حرکات زیر را دنبال کرد . 

7.Nc3   d6
8.Be3   Bxe3
9.fxe3   Be6

 

و هر دو طرف ادامه به گسترش و آرایش بهتر نیرو های خود پرداخته و هیچ یک برتری خاصی بر حریف خود ندارند . در این ادامه بازی تقریبا بسته بیشتر معطوف به مانور های پوزیشنی می باشد .
 

تهیه و تنظیم: باشگاه شطرنج ایران

خانه و مدرسه شطرنج مشهد

هرگونه کپی برداری فقط با ذکر منبع بلامانع است.