برخی از اصطلاحات بازی شطرنج- آچمز تا گامبی

پیاده پیش تاخته : پیاده ای است که ازعرض چهارم خود بگذرد و به جبهه حریف وارد شود.

———————————————-

این مقاله میتواند مکمل مقاله فعلی باشد : بیشتر بخوانید »» برخی اصطلاحات و اطلاعات شطرنج

———————————————-

پیاده تنها (منفرد): پیاده ای که در دو ستون مجاور آن هیچ پیاده خودی وجود نداشته باشد و این پیاده در اکثر موارد ضعیف می باشد که این موضوع در کلاس شطرنج مشهد به هنرجویان آموزش داده می شود

پیاده رونده (گذشته): پیاده ای است که جلوگیری از پیشروی آن با هیچ یک از پیاده های حریف ممکن نباشد.

پیاده عقب مانده: به پیاده ای گفته می شود که دو پیاده مجاور آن، در خانه های جلوتر قرار گرفته باشند.

پیاده های دوپشته، سه پشته….: دو پیاده همرنگ که بر اثر تعویض، بر روی یک ستون قرار بگیرند « پیاده های دو پشته» نامیده می شوند. اصطلاح «دوپشته» وقتی که دو رخ همرنگ ( یا یک رخ و یک وزیر همرنگ ) بر روی یک ستون یا یک عرض باشند نیز بکار می رود. به عنوان مثال گفته می شود « سفید رخها را روی عرض هفتم  دو پشته کرده است» و یا سیاه « دو رخ و وزیر خود را در ستون a  سه پشته کرده است.»
پیاده های راکد: دو پیاده ناهمرنگ که یکی در جلو دیگری قرار گرفته راه پیشروی یکدیگر را سد کرده باشند« پیاده های راکد» نامیده می شوند ( این حالت پیاده ها در بعضی کتابها، پیاده های میخکوب یا مسدود ترجمه شده است).

پیشگیری: اصطلاح دیگری است که نیمزوویچ در ارائه نظریه خود درباره بازی موضعی (پوزیسیونی) بکار برده است، بکار برده است، هدف کلی آن جلوگیری از آزادی عمل حریف و در تنگنا قراردادن وضعیت بازی او می باشد.
تکیه گاه (نقطه اتکاء) : خانه ای است که یک سوار با حمایت پیاده خودی در آن استقرار یافته است و حریف عجالتا نمی تواند با پیاده به آن حمله ور شود.

جبهه: تعداد سی و دو خانه عرض های اول تا چهارم صفحه شطرنج « جبهه سفید» و سی و دو خانه بقیه « جبهه سیاه» نامیده می شوند.
حمله پیکانی (تاکتیک سیخ کباب ) : نوعی حمله به یک سوار مهم حریف مثل شاه ، وزیر یا رخ است که پس از کنار رفتن سوار مورد هجوم، مهره دیگری که در پشت آن و در امتداد همان خط آتش قرار دارد زیر ضربه قرار می گیرد ( دربعضی کتابهای فارسی شطرنج اصطلاح نامانوس« سیخ کباب» بکار برده شده است).

حمله جناغی: حمله همزمان پیاده به دو مهره حریف، حمله جناغی نامیده می شود.

خانه راه بندان : خانه ایکه در جلو پیاده رونده (گذشته) قرار دارد، خانه راه بندان نامیده می شود.

رخنه : خانه ای است که هیچ یک از پیاده های خودی قادر به دفاع از آن نباشند و در نتیجه، سوار حریف بتواند بدون امکان یورش پیاده، در آن خانه مستقر شود. رخنه یک نقطه ضعف بزرگ و پایدار است.

رویایی تن به تن: به مجموعه چند دست بازی بین دو شطرنج باز، رویارویی تن به تن گفته می شود

رویارویی دو جانبه: یعنی مجموعه چند دست بازی بین دو گروه، دو کشور و ….

در برخی از کلاس های شطرنج برای این دو اصطلاح کلمه مچ و به جای کلمه عمومی مسابقه لغت انگلیسی تورنمنت را مورد استفاده قرار داده اند.

جهت مشاهده مطالب و »»   مقالات آموزشی بازی شطرنج ««  کلیک کنید

 سوار راه بند : سواری است که در « خانه راه بندان» می نشیند تا مانع از پیشروی پیاده رونده حریف شود  ، البته در کلاس شطرنج مشهد از اصطلاح بلوکه کردن پیاده رونده با سوار نیز استفاده می شود

سوار کوچک و سوار بزرگ : فیل و اسب را سوارهای کوچک و رخ و وزیر را سوارهای بزرگ می گویند ( در بعضی از مطالب آموزش شطرنج ، برای این دو اصطلاح سوار سبک و سوار سنگین را بکار برده اند).

فیل سفید رو، فیل سیا رو: به فیلی که در خانه های سفید حرکت می کند «فیل سفید رو» و فیلی که در خانه های سیاه جا به جا می شود «فیل سیاه رو» گفته می شود.

کانون بحرانی : به خانه هایی گفته می شود که درگیری اساسی بین طرفین بازی، در آن ناحیه رخ می دهد. معمولا این درگیری در مرکز پیش می آید ( مانند خانه های d4 ، d5، e5، d6 در شروع بازی اسپانیایی ).

کیش دوگانه : هنگامی که دو مهره با هم به شاه رقیب کیش بدهند می گویند کیش دوگانه داده شده است . این حالت وقتی پیش می آید که مهره ای برای کیش برخاستی حرکت کند و درجایی مستقر شود که خود نیز به شاه رقیب کیش بدهد . لازم به ذکر است بعضی از کتاب های آموزش شطرنج از اصطلاح کیش دوجانبه استفاده کرده اند

وضعیت اکراهی( زوگزوانگ ): یک شطرنج باز وقتی در « وضعیت اکراهی» قرار می گیرد که سه شرط زیر برقرار باشد:

• نوبت بازی با او باشد.
• اگر حق داشت بازی نکند هیچ گونه ضرری متوجه او نمی شد.
• نوبت ، او را ناگزیر می سازد، حرکتی انجام دهد که به زیانش تمام می شود.

کلمات کلیدی : کلاس شطرنج مشهد ، آموزش شطرنج ، کلاس شطرنج