یکی از شروع های پر طرفدار در شطرنج گامبی وزیر و یا گامبی ملکه نام دارد، این شروع بازی در سال های اخیر توسط بسیار از بازیکنان مطرح و استاد بزرگ های شطرنج انجام شده است و حتی یک سریال ۷ قسمتی با نام گامبی ملکه ( Queen’s Gambit ) در سال ۲۰۲۰ میلادی ساخته شد که طرفداران بسیاری را در سرتاسر جهان به خود جذب کرد ، گشایش گامبی وزیر دارای شاخه ها و ادامه های متفاوت می‌باشد که ما در سری مقالات آموزشی باشگاه شطرنج ایران به تفسیر و آنالیز این شروع بازی در بین تمامی آموزش گامبی ها می‌پردازیم .

1.d4 d5

2.c4 …

ایده اصلی در گشایش گامبی وزیر، قربانی دادن پیاده ستون c و خارج ساختن پیاده سیاه از خانه d5 با هدف کنترل مرکز و جبران پیاده قربانی شده می‌باشد. در حرکت دوم بازیکن سفید همزمان به پیاده سیاه حمله میکند و همچنین او را دعوت به گرفتن پیاده خودی در c4 می‌کند.

دیاگرام 1 از گامبی وزیر

در این پوزیسیون که در دیاگرام شماره ۱ نشان داده شده است، سیاه انتخاب های متفاوتی دارد و باید تصمیم گیری کند که آیا پیاده سفید را بگیرد و گامبی وزیر را قبول کند ( Queen’s Gambit Accepted ) و یا از پیاده خود در d5 دفاع کند. سیاه انتخاب های خوبی از جمله حرکات زیر را

2. … e6

2. … dxc4

2. … c6

دارد که هرکدام از آن ها منجر به ادامه ای متفاوت می‌شود. در این مقاله، باشگاه شطرنج ایران به بررسی حرکت دوم یعنی گرفتن پیاده c4 و قبول گامبی وزیر از جانب سیاه و حرکت 2. … e6 و رد گامبی وزیر می‌پردازد.

2. … dxc4

3.e3 …

3. … b5??

4.a4 …

دیاگرام 2 از آموزش گامبی وزیر

پس از قبول گامبی وزیر از جانب سیاه ، سفید با حرکت e3 راه سوار خود را باز کرده و در عین دفاع از پیاده d4 به سمت مرکز پیشروی می‌کند. سیاه متوجه تهدید پیاده خود توسط فیل f1 می‌شود و با حرکت کم دقت b5 به دفاع از آن می‌پردازد .

بازیکن سفید با حرکت a4 به پیاده سیاه حمله کرده و پوزیشن سیاه را متزلزل می‌سازد . اگر بازیکن سیاه قصد دفاع از پیاده b5 را با حرکات ضعیفی مانند a6 و یا c6 داشته باشد ، دچار اشتباه بزرگی شده و خسارت سنگینی را متحمل می‌شود . ابتدا به حرکت a6 می‌پردازیم.

4. … a6?

5.axb axb??

6.Rxa8 …

دیاگرام 3 از شروع بازی گامبی وزیر

و سیاه نمی‌تواند پیاده ازدست داده b5 را پس بگیرد زیرا رخ ستون a را ازدست می‌دهد .

اما حرکت دیگر سیاه یعنی 4. … c6 نیز ادامه ای دردناک را برای آن به همراه دارد .

4. … c6?

5.axb cxb

6.Qf3 …

دیاگرام 4

و همانطور که در دیاگرام شماره ۴ مشاهده می‌شود وزیر سفید به رخ بی دفاع a8 حمله می‌کند و در این پوزیشین از دست دادن یک سوار سبک (فیل و یا اسب) و یا یک رخ برای بازیکن سیاه غیر قابل اجتناب است .

اما اشتباه سیاه در حرکت سوم برای دفاع از پیاده c4 می‌باشد ، درواقع پس از قبول گامبی وزیر و گرفتن پیاده c4 از طرف بازیکن سیاه بسیار از استاد بزرگ ها به ادامه گسترش سوار ها می‌پردازند و دفاع از پیاده c4 باعث بوجود آمدن نارسایی ها و مشکلات فراوانی در جبهه سیاه می‌گردد. یکی از ادامه ها استاندارد برای سیاه به شرح زیر می‌باشد :‌

3. … Nf6

4.Bxc4 e6

5.Nf3 c5

تا به اینجای کار بازیکن سیاه با گسترش اسب g8 علاوه بر گسترش سوار سبک خود آماده می‌شود حمله ای علیه مرکز قوی سفید انجام دهد ، زیرا با گرفتن پیاده سیاه خانه c4 و دو پیاده مرکزی قوی برای سفید ، سیاه می‌بایست تا قبل از دیر شدن ضد حمله ای را تدارک ببیند . سیاه با حرکت e6 راه فیل خانه f8 را باز می‌کند و مرکز خود را مستحکم می‌سازد. سفید با گسترش سوار سبک خود یعنی اسب g1‌ آماده برای قلعه کوچک می‌شود و حالا سیاه با حرکت c5 حمله به مرکز را انجام می‌دهد و در صورت گسترش اسب خانه b8 به c6 راه پیاده در خانه c7 مسدود نمی‌شود. ( دیاگرام شماره ۵ )

دیاگرام 5

بازی به صورت زیر ادامه می‌یابد

6.o-o a6

دیاگرام 6

با حرکت a6 سیاه برای حمله به فیل سفید با b5 آماده می‌شود و همچنین موقعیت برای گسترش فیل خود در قطر بزرگ را فراهم می‌آورد ، فیل در خانه b7 بسیار فعال و تاثیر گذار است .

7.b3 b5

8.Be2

8.Bd3? cxd4

9.exd4!? …

دیاگرام 7

تنها باید دقت داشت که اگر سفید در حرکت ۸ عقب نشینی فیل را در خانه e2 انجام دهد ( که حرکت ضعیفی می‌باشد ) و سیاه پیاده d4 را بگیرد ، سفید می‌بایست با اسب آن را جبران کند زیرا در غیر این صورت پیاده منفرد ستون e مشکل ساز خواهد شد .

8. … Bb7

9.dxc5 Qxd1

10.Rxd1 Bxc5

پس از بررسی شاخه گامبی پذیرفته شده ، به بررسی گامبی پذیرفته نشده (Queen’s Gambit Declined – D30) می‌پردازیم.

در شاخه گامبی رد شده حرکات به صورت زیر می‌باشد :

1.d4 d5

2.c4 e6

دیاگرام 9

در این مرحله سفید می‌تواند اسب b1‌ و یا اسب g1 را گسترش دهد که هر کدام ادامه متفاوتی را دربر می‌گیرد . به عنوان مثال اگر سفید گسترش اسب به c3‌ را انتخاب نماید :

3.Nc3 …

3. … c5

4.cxd5 cxd4

5.Qxd4 Nc6

6.Qd1 exd5

7.Qxd5 …

دیاگرام 10 از آموزش گامبی وزیر

در پوزیسیون دیاگرام شماره ۱۰ که به دفاع تاراش (Tarrasch Defense) معروف می‌باشد سفید با یک پیاده اضافه که در ستون مرکزی قراردارد برتری نسبی را ازآن خود کرده است و می‌تواند به آخر بازی بهتری امیدوار باشد .

3. … Nf6

4.Bg5 Nbd7

5.cxd5 …

دیاگرام 11

ادامه بازی و گسترش اسب خانه g8 سیاه به f6 در گذشته متداول تر بوده است که بازی مناسبی می‌باشد ، و سیاه را یک قدم به قلعه نیز نزدیکتر می‌کند .

در شطرنج اصطلاح آچمزی ( PIN ) به تاکتیکی گفته می‌شود که در آن ، یک مهره کم ارزش سد راه حمله به یک مهره با ارزش تر از خود شده است ( حمله را بلوکه کرده است ) اما نمی تواند جابه جا شود زیرا در این صورت مهره با ارزش در معرض مستقیم حمله قرار می‌گیرد . به عنوان مثال در دیاگرام زیر مهره رخ سیاه به وزیرسیاه پین شده یا به اصطلاح پین وزیر شده است و خود نیز مورد حمله فیل سفید قرار دارد و نمی‌تواند جابه جا شود زیرا در آن صورت فیل سفید وزیر سیاه را می‌گیرد.