مساوی شدن بازی شطرنج ( تساوی در شطرنج )

با توجه به درخواست های مکرر شطرنجبازان عزیز در کلاس های شطرنج در مورد حالات تساوی در شطرنج، خانه و مدرسه شطرنج در مشهد، این آموزش را در اختیار شما شطرنجبازان عزیز قرار می دهد. 

کل بازی شطرنج یک امتیاز دارد و برنده دارای یک امتیاز و بازنده صفر امتیاز می شود و اگر بازی مساوی شود به هر طرف نیم امتیاز داده می شود.

در بسیاری از موارد، بازی شطرنج به مات ختم نمی شود. گاهی مات کردن امکان ندارد. در این صورت نتیجه بازی مساوی یا نول است. 

بازی در ۶ حالت مساوی می شود:

۱-  نداشتن نیروی کافی برای مات کردن: وقتی هیچ یک از دو بازیکن نیروی کافی برای مات کردن نداشته باشد؛ در آن صورت بازی مساوی می شود. 

* شاه در برابر شاه

* شاه و اسب در برابر شاه تنها

* شاه و فیل در برابر شاه تنها

۲-    کیش دائم: یعنی یکی از دو شطرنجباز می تواند به طور دائم به شاه حریف کیش دهد بدون آنکه بتواند آن را مات کند. معمولا این وزیر است که کیش دائم می دهد. اما ممکن است فیل، رخ و اسب هم بتوانند این کار را انجام دهند.

۳-   پات: اگر شاه کیش نباشد و هیچ جایی هم نتواند برود و هیچ مهره ای هم برای حرکت دادن نداشته باشد و نوبت با او باشد شاه پات شده است. در واقع هیچ کاری نمی تواند انجام دهد.

گاهی ممکن است شطرنجباز خود را در وضعیتی ببیند که هر چند نوبت بازی با اوست و شاهش در حالت کیش قرار ندارد، اما نمی تواند هیچ حرکتی را انجام بدهد. و هر حرکتی که بکند، شاهش 

کیش می شود. یک چنین حالتی “پات” نام دارد. و به بازیکنی که در این وضعیت قرار گرفته است می گوییم “پات” شده است.

فرق بین پات و مات، این است که در پات شاه در وضعیت کیش قرار ندارد؛ در حالی که در مات، شاه کیش شده است و نمی تواند از آن رهایی پیدا کند. در پات بازی مساوی می شود؛ حال آنکه در 

مات، بازیکنی که شاهش در وضعیت کیش و مات قرار گرفته است، بازی را می بازد. 

پات تنها در مواقعی پیش می آید که بازیکن نتواند هیچ گونه حرکت قانونی انجام دهد. اگر شاه او نتواند حرکت کند، اما بتواند مهره های دیگر خود را حرکت بدهد، پات نشده است و باید با یکی از 

دیگر از مهره هایش بازی کند؛ حتی اگر آن حرکت برای او خطرناک باشد و باعث باخت گردد.

در ابتدا ممکن است این طور به نظر بیاید که بین پات و مات تفاوتی وجود ندارد، زیرا در هر دو مورد شاه قادر به هیچ حرکتی نیست. اما در مات شاه در وضعیت کیش است و این بسیار مهم است. مات منجر به برد یا باخت می شود ولی پات باعث تساوی می شود. 

پات معمولا آخرین شانس برای بازیکنی است که دارد می بازد. توجه داشته باشید که اگر در یک بازی، تعداد مهره های شما بیشتر از مهره های حریفتان باشد و فکر می کنید که می توانید به آسانی بازی را ببرید، نباید بدون توجه و دقت کامل به بازی بپردازید. زیرا ممکن است حریف شما با به وجود آوردن حالت پات از باختن فرار کند. از طرف دیگر اگر خود را در خطر باختن می بینید، سعی 

کنید تا حالت پات را ایجاد کنید زیرا روشن است که نتیجه مساوی، خیلی بهتر از باخت است! 

پات اغلب نتیجه بروز یک اشتباه از طرف بازیکنی است که بر حریف خود برتری دارد. اما گاهی اوقات پایان منطقی یک بازی است که در آن هر دو بازیکن خوب بازی کرده اند. 

در کلاس های مدرسه شطرنج مشهد، به نوآموزان توصیه می کنیم که همیشه حالت “پات“، “کیش” یا “کیش و مات” را اعلان کنند؛ هر چند بر اساس قوانین بازی این کار اجباری نیست.

نکته: 

خیلی از نوآموزان در کلاس های شطرنج که هنوز آموزش حرفه ای شطرنج، قوانین و اصول بازی شطرنج را نیاموخته اند، پات را با مات اشتباه می کنند در حالی که با هم یک تفاوت خیلی مهم دارند : در 

پات شاه کیش نیست و جایی نمی تواند برود اما در مات شاه کیش است در واقع کیش و مات است. در زیر یک مثال از پات می بینیم: