شروع بازی اسکاندیناوی

شروع بازی اسکاندیناوی به عنوان قدیمی ترین شروع بازی محسوب می شود که میتوان آن را در تمام کنترل های زمان در همه سطوح بازی پخش کرد. در بازی شطرنج یک از بخش‌های مهم بازی فاز شروع می‌باشد به نوعی که در این قسمت از بازی شما پایه‌های ادامه بازی را برنامه ریزی می‌نمایید. در شروع بازی اسکاندیناوی، مهره سیاه قادر به شکستن مرکز سفید و جاوگیری از کنترل سفید می باشد.

در واقع می‌توان گفت در شروع، بازیکنان نقشه‌های وسط بازی و سمت و سو گیری‌های آن را مشخص می‌نمایند و هر چه محکمتر و استوارتر قدم بردارند به نوعی احتمال غلبه بر حریف را برای خود بیشتر کرده و از شانس بالاتری برای پیروزی برخوردارند.

اهمیت دانش شاخه‌های متعدد در ابتدای بازی بر کسی پوشیده نیست زیرا در صورت تسلط به شاخه‌های شروع بازی و انواع زیر‌شاخه آن‌ها شما قادر خواهید بود عملکرد قوی و خوبی را از خود ارائه دهید در غیر این صورت ممکن است مرتکب اشتباهات مهلک شوید که به سختی می‌توان آن را پوشش داد.

دفاع اسکاندیناوی

دفاع اسکاندیناوی ( Scandinavian Defense ) یا ( Center Counter Defense ) یکی از شروع بازی‌ شطرنج با حرکت زیر می‌باشد.

۱.  e4 d5

شروع بازی اسکاندیناوی با کد B01 در کتاب دایرﺓالمعارف شروع بازی‌های شطرنج ( Encyclopedia of Chess Openings )  دسته‌بندی شده است. شروع بازی اسکاندیناوی یکی از قدیمی ترین شروع بازی‌های ثبت شده در مکتب مدرن شطرنج می‌باشد.

این شروع بازی بین فرانسیس د کاستلوی ( Francesc de Castellví ) و نارسیس وینیولس ( Narcís Vinyoles ) در سال ۱۴۷۵ در والنسیا به ثبت رسید. سیاه با راندن پیاده در d5 نه تنها مرکز را کنترل می‌کند بلکه مستقیما به پیاده e4 بازیکن سفید نیز حمله کرده و او را به چالش دعوت می‌کند البته که سیاه هدف مهمی از این چالش دارد.

بازی اسکاندیناوی یک بازی مناسب برای افرادی که به دنبال بازی پویا و پرتحرک با مهره‌های سیاه هستند می‌باشد. بازی قابل توجه سفید را می‌توان exd‌ دانست که بعد از آن ممکن است وزیر سیاه برای باز پسگیری پیاده خود را به مرکز زمین برساند.

بیرون آوردن وزیر در فاز اولیه بازی بر خالف اهداف شروع بازی می‌باشد اما باید دفت داشت که دفاع اسکاندیناوی یکی از موارد استثنا مهم می‌باشد. در بازی اسکاندیناوی معمولا در جناح وزیر شاه‌ قلعه می‌رود بنابراین بلافاصله رخ را در ستون نیمه باز ( ستونی که فقط یکی از طرفین سیاه یا سفید در آن پیاده دارد ) قرار می‌دهد و این امر این امکان را به سیاه می‌دهد تا تدارک حمله به جناح شاه سفید را برنامه ریزی نماید.

شاخه اصلی ۲. exd4

شاخه اصلی ادامه برای سفید گرفتن پیاده d5 می‌باشد که خود تقسیم به زیر شاخه‌های متعددی می‌گردد.

می‌توان گفت بهترین انتخاب سفید گرفتن پیاده در d5 می‌باشد هر چند که این بدین معنا نیست که مابقی انتخاب‌ها باعث باخت سفید می‌شود؛ بعد از گرفتن پیاده d5 توسط بازیکن سفید سیاه مجبور می‌بایست با وزیر خود پیاده از دست داده را جبران نماید و وزیر را در میانه‌ی میدان نبرد فعال سازد.

شاید بعضی از استاید این گونه حرکت و گرفتن پیاده با وزیر در ابتدای بازی و بیرون آوردن وزیر را حرکت خوبی نداند، اما همانطور که گفته شد در مکتب مدرن امروز بسیاری از بازیکنان قوی و رده بالا و استاد بزرگ‌ها نیز از شروع بازی اسکاندیناوی برای سیاه استفاده می‌کنند.

زیر شاخه ۳. … Nf6

سیاه غیر از گرفتن پیاده توسط وزیر خود گزینه‌ی دیگری مانند گسترش اسب در f6 نیز دارد و نباید نگران پیاده d5 سفید باشد زیرا با یک ادامه درست و با دقت می‌تواند پیاده از دست رفته را جبران نماید.

۱. …  Nf6

به عنوان مثال اگر بعد گسترش اسب سیاه در f6 بجای زدن پیاده در d5 با وزیر سفید به دفاع از پیاده با حرکت پیاده c4 بپردازند می‌توان ادامه زیر را برای سیاه در نظر گرفت. البته باید خاطر نشان کرد در این مرحله بهترین بازی برای سفید c4 نمی‌باشد و حرکات خوبی مانند Nf3 و یا d4 دارد.

اما در این مثال قصد ما نشان دادن این موضوع است که سفید نمی‌تواند پیاده برتر را حفظ نماید و بعد از چند حرکت سیاه قادر به بازپسگیری پیاده خود می‌باشد.

۳. c4

۳. … c6  4.dxc6 Nxc6  5.d3 e5  6.Be2 Bf5  7.Nf3 Bb4+  8.Bd2 Bc5  9.O-O Bxd3  10.Bxd3 Qxd3

در این بخش از شروع بازی اسکاندیناوی در آخرین حرکت سیاه پیاده خود را با حرکت فیل در d3 جبران می‌نماید و اگر سفید با فیل خود فیل بازیکن سیاه را بگیرد سیاه نیز می‌تواند با وزیر فیل خود را جبران نماید (فیل سیاه تحت حمایت وزیر می‌باشد). پس می‌توان نتیجه گرفت در سفید قادر نخواهد بود برتری یک پیاده را حفظ نماید.

زیر شاخه ۳. … Qxd5

حال بازگردیم به حرکت دوم جایی که سیاه با وزیر پیاده خود را جبران می‌کند و بررسی می کنیم چه ادامه بازی برای دو طرف استاندارد می‌باشد.

۲. … Qxd5  3. Nf3 Bg4  4. Nc3 Qe6+  5. Qe2 Qxe2+  6. Bxe2 Nc6  7. h3 Bh5  8. g4 Bg6  9. Bb5

در حرکت سوم سفید به راحتی اسب خود را در f3 گسترش می‌دهد و به صورت قدم به قدم پوزیشن خود را مستحکم می‌نماید و آماده برای مرحله وسط بازی خواهد شد، در همین حال سیاه می‌بایست با دقت عمل کرده تا از گسترش عقب نماند.

بنابراین سیاه نیز می‌تواند فیل سفید روی خود را در g4 گسترش دهد تا هم سوار خود را بیرون آورده و هم اسب سفید را آچمز نسبی کرده باشد و به نوعی اسب را محدود سازد. دقت کنید که در این وضعیت سفید نباید برای رهایی اسب خود شتاب زده عمل نماید، چرا که هنوز نیاز به تکمیل گسترش خود دارد.

به همین علت سفید با حرکت اسب در c3 علاوه بر ادامه گسترش سیاه را مجبور می‌کند، وزیر خود را دور نماید. پس از ادامه بازی و در حرکت نهم بعد گسترش اسب سفید در b5 و آچمز کردن اسب سیاه، دقت کنید که سیاه نمی‌تواند پیاده بی دفاع c2 را با فیل خود بگیرد، زیرا پس از گرفتن آن پیاده فیل سیاه دچار دردسر جدی شده و در نهایت منجر به از دست رفتن فیل و یا با حرکت بهتر سفید می‌تواند یک رخ کامل از سیاه بگیرد.

در صورت Bxc2 :

۹. … Bxc2  10. Nd4 Bd3  11. Nxc6 bxc6  12. Bxc6+

و بعد از رفع‌ کیش کردن سیاه رخ در خانه a8 توسط فیل سفید زده می‌شود.

شاخه اصلی ۲.e5

سفید می‌تواند بجای گرفتن پیاده در d5 بازی دیگری را پیش بگیرد و سیاه را با چالش‌های جدیدی روبه‌رو نماید. سفید با راندن پیاده در e5‌ تلاش برای گرفتن فضای بیشتر با آماده شدن برای حرکت d4 در مرکز می‌نماید که امری طبیعی می‌باشد. نکته جالب این شاخه از شروع بازی اسکاندیناوی این است که در دیتابیس‌های موجود آن توسط هیچ بازیکن با ریت بالای ۲۵۰۰ تا به امروز بازی نشده است ( پس شاید بهتر باشد برای انتخاب این شاخه دقت بیشتری به خرج داد ).

البته این بدان معنا نیست که در صورت انتخاب و ورود به این شاخه سفید شانس برنده شدن را از دست می‌دهد زیرا موتور‌های شطرنج قدرتمند امروزی بعد از راندن پیاده در e5 توسط سفید وضعیت را کاملا برابر می‌دانند.

۱. e4 d5  2. e5

سیاه در این نقطه از بازی چندین راه برای متعادل سازی وضعیت دارد که از میان آن‌ها حرکات، گسترش فیل سفیدروی خود در خانه f5 و همچنین راندن پیاده در g4 و سپس e6 محبوبیت بیشتری دارند و بیشتر توسط بازیکنان انتخاب شده‌اند.

زیر شاخه ۲. … Bf5

۲. … Bf5

در این زیر شاخه از شروع بازی اسکاندیناوی وضعیت بازی شبیه به دفاع فرانسوی می‌شود با این تفاوت که در اینجا فیل سفید روی بازیکن سیاه از قبل گسترش یافته است و خارج از زنجیره‌ی پیاده ای قرار دارد، بنابراین دارای قدرت عمل بیشتری نیز می‌باشد. سفید نیز که به دنبال فضای باز مرکزی بود می‌تواند در این جا حرکت خوبی مانند پیاده در d4 و یا پیاده c3 را بازی‌ نماید، البته که گسترش اسب در f3 هم برای سفید کاملا قابل قبول می‌باشد.

اگر سفید حرکت d4 را انتخاب نماید بازی می‌تواند به صورت زیر دنبال شود.

۳. d4 e6  4. Bd3 Ne7  5. Ne2 c5  6. c3 Nbc6  7. O-O h6  8. h3 Bxd3  9. Qxd3

بعد از حرکت d4 توسط سفید، بازیکن سیاه نیز می‌تواند حرکت خوب e6 را انجام دهد تا علاوه بر حمایت مجدد از پیاده d5، مسیر فیل سیاه روی خود را نیز باز نماید. سپس سفید پیشنهاد تعویض فیل‌های سفید رو را با حرکت Bd3 می‌دهد که البته بازی خوبی برای او می‌باشد، زیرا که فیل قدرتمند سیاه در مرکز نباید دسته کم گرفته شود، سیاه نیز با گسترش اسب در e7 از فیل خود حمایت می‌نماید تا در صورت تعویض فیل‌ها بتواند اسب را در جایگاه فیل به مسند نشاند. 

و بازی ادامه پیاده می‌کند. وپر پوزیشن بالا از لحاظ استراتژیک دو طرف در موقعیت نسبتا خوبی قرار دارند هر چند که برای ادامه دادن در این مسیر باید بیشتر از قبل در حرکات خود دقت نمایند.

زیر شاخه ۲. … c5 در شروع بازی اسکاندیناوی

در این زیر شاخه سیاه با گسترش پیاده در c5 بلافاصله حالت ضد حمله برای تصاحب مرکز می‌گیرد و امکان حرکت d4 را برای سفید کم می‌نماید زیرا در صورت d4‌ توسط سفید، سیاه با حرکت پیاده در d4 یک پیاده کناری را با یک پیاده مرکزی سفید تعویض نموده و تا حدود زیادی کار خود را برای ادامه آسان می‌نماید.

اما حرکت خوب برای سفید را می‌توان c3 دانست که به‌ نوعی برای حرکت d4 آمادگی لازم را کسب می‌نماید.

۲. … c5  3. c3 Bf5  4. d4 e6  5. Nf3 Nc6  6. Be2 cxd4  7. cxd4 Bb4+  8. Nc3

پس از c3 توسط سفید سیاه نیز فیل خود را در خانه مناسب و استراتژیک f5 مستقر می‌نماید و سپس سفید همانطور که برای d4 آمده شده بود این بازی را انجام می‌دهد، حریف او با حرکت خوب e6 راه فیل سیاه‌ روی خود را باز نموده و مرکز ‌را نیز تقویت می‌نماید.

بعد از آن دو طرف به ادامه گسترش سوار‌های سبک خود پرداخته و پیاده‌های مرکزی نیز تعویض می‌شوند تا امکان فعالیت سوار‌ها برای دو طرف بیشتر شده و بازی وارد مرحله میانی خود شود. در آخرین حرکت سفید برای رفع کیش فیل سیاه در b4 از اسب خود استفاده می‌نماید تا در صورت زدن اسب توسط فیل بازیکن سیاه، او قادر باشد با پیاده b2 سوار خود را جبران نموده و یک پیاده را به ستون‌های مرکزی نزدیک نماید.

نویسنده : حامد جدیر