کتاب رازهای شطرنج عملی اثر جان نان بهعنوان یک منبع کامل برای دوستداران شطرنج محسوب می شود. نان در این کتاب، به تمامی استراتژی ها و تاکتیک های شطرنج که از اهمیت بالایی برخوردار هستند، پرداخته است.
۱- فراموشی آنالیز کامل یک حرکت ”درحالی که ۲۰ دقیقه صرف آنالیز شاخه‌های a-b برای قربانی مهره می‌کنید و در حالی مهره را جابه‌جا و سدتان را برداشته‌اید تازه دفاع c را می‌بیند!
۲- گیج شدن در شاخه‌های مشابه شیوه مهم دیگر پویش و جستجوی سریع و اجمالی لاینهای اصلی تا آخر است در این روش شما دام‌ها و طرح‌های نادرست را شناسایی می‌کنید. سپس از سیستم evaluation functions سنجش وظائف و کاربردهای مهره عمل می‌کنید.
روش دیگر روش کامپیوتر است
کامپیوتر بر اساس حرکات کاندیدا یک درخت تجزیه خلق میکند؛ سپس یک سنجش خام برای ارزیابی پوزیسیون تا آخر شاخه‌ها بکار میبرد سپس با برگشت به عقب شاخه‌ها را تصحیح میکند و این کار را تا انجا ادامه میدهد که پوزیسیون مطلوب دست یابد.
انسآن‌ها برخلاف کامپیوتر با مثلا ۳۲٫۵ پیاده پوزیسیون را ارزشیابی نمی‌کنند بلکه در آخر هر شاخه برتری جزئی/نسبی/روشن/خردکننده را براورد میکند و بر اساس آن بازی میکند. انسان پس از مشاهده لاینهای مختلف بهترین تصمیم را انتخاب میکند.
این شبیه کامپیوتر است انسان اگر فکر کند برتری دارد. به طور اتوماتیک از مساوی اجتناب میکند این مدل ساده، استدلالی بسیار رایج است همچنین ما در مقطعی حرکات را بسرعت تا به آخر، بازی می‌کنیم. این روش برخلاف منطق کامپیوتر است و نادرست هم می‌باشد؛ چرا که ممکن است ارزیابی ابتدایی شاخه صحیح نباشد و ما در طول شاخه احتیاج به ارزیابی و یا تصحیح ارزیابی قبلی داریم. ارزیابی هرس کردن و میوه درخت تجزیه است.
انتقال ارزیابی قبلی به حرکات جدید یک اشتباه است. اشتباه دیگر این است که شما حرکات کاندیدا a/b/c را ارزیابی و معتقدید که a و b مساوی است و بی درنگ c را بازی می‌کنید. اگر پوزیسیون واقعاً مساوی باشد آن‌گاه شاخه c ممکن است یک اشتباه جدید باشد. این دلایل واگذار کردن بازی طی یک زنجیره حرکات است.
اگر شما تجربه شکست در زنجیره حرکات دارید حرکت به حرکت به عقب برگردید تا ببیند در کجا اشتباه کرده‌اید تا به سورس و علت اصلی که مطمئنا اشتباه در ارزیابی است پی ببرید.
کارپف و کاپابلانکا خود را در پیچیدگی‌های پوزیسیون غرق نمی‌کردند و پوزیسیون را تا کسب برتری جزئی تجزیه و تحلیل می‌کردند. آن‌ها این توانایی را داشتند که برتری‌های جزئی را به امتیاز تبدیل کنند.
توصیه من این است که از قریحه و حس خود اطاعت کنید. اگر نمی‌دانید بین مثلا دو حرکت کدام بهتر است. یا تقدم و برتری برای هیچ‌کدام ندارید. اگر شما قادر به یافتن حرکات رضایت‌بخش نیستید این روش کمکی به تفکرتان نمی‌کند و نمی‌تواند معجزه کند.
بین تصمیم به تسلیم و ادامه دادن همیشه ادامه دهید. هرچند غیر عادی است اگر از پزویسیون‌تان ناخشنود هستید قبل از انتخاب حرکت شاید ارزش داشته باشد که یک بررسی سریع از حرکات جایگزین انجام دهید. ببینید چرا آن‌ها را بد ارزشیابی کرده‌اید. آیا واقعاً بد بوده‌اند.
هیچ بعید نیست که حرکت مساوی و یا کمی وخیم تر را بیابید. وقتی که شما بیشتر و بیشتر به امکانات پوزیسیون نامساعدتان نگاه می‌کنید، به طور عمیقی از پوزیسیون‌تان نا امید می‌شوید و فراموش می‌کنید لاین نخست واقعاً از همه آن‌ها بدتر نبوده است.
واریانت آخر
واریانت آخر را بازی می‌کنید و تفکر بیشتر را زائد می‌دانید وقتی که شما می‌خواهید حرکت x را بازی کنید و دلیل خوبی برای انجام آن نمی‌یابید آن‌گاه آنالیز می‌کنید تا تعداد واریانت‌های خام و مشکوک را برای اثبات حرکت x بیابید و در آخر حرکت مشکوک x را بازی می‌کنید.
هرچند این ارزش دارد که مقداری زمان برای یافتن اشتباه اساسی با درک شهودی صرف کنیم؛ زیرا درک پوزیسیونی ضامن توانایی‌های تاکتیکی نیست؛ اما اگر چند دقیقه فکر کردید و دلیلی برای رد حرکت‌تان ندیدید باید همان حرکت را بازی کنید. اگر تردید دارید حرکات تاکتیک غیر ضروری را محاسبه نکنید DAUT آنالیزهای تاکتیکی مستعد اشتباه می‌باشند.
OVER LOOK یکی از مهم‌ترین ضربه‌های ظریف است که می‌تواند نتیجه آنالیز را تغییر دهد. این کاملاً امکان‌پذیر است که شما حرکات‌تان را بر اساس ملاحظات پوزیسیونی انتخاب کنید. این سریعتر و معتبر هست اما در خیلی از پوزیسیون‌ها آنالیز نقش حیاتی دارد. اما شما نباید بیشتر از حد لازم واریاسیون‌ها را آنالیز کنید. واقعاً جدا از امکان محاسبه اشتباه، یک اشتباه یا دام روانشناسی حرص زیاد محاسبه است.
فرض کنید در پوزیسیون‌هایی با برتری جزئی شما یک لاین تند و تیز و پیچیده ببینید. برای بررسی همه شاخه‌ها نیم تا یک ساعت زمان از شما می‌گیرد اما بهترین نتیجه‌ای که کسب می‌کنید یک پوزیسیون مبهم است این به‌طور باورنکردنی سخت هست. برای اینکه شاخه‌های زائد را متوقف و شروع به تفکر درباره حرکات و ایده‌های جایگزین کنید سرانجام شما خود را متقاعد می‌کنید.
برای بازی لاین تاکتیکی با استدلال شبیه خوب شاید او موفق به پیدا کردن جواب صحیح در همه پیچیدگی‌ها نشود و هیچ برتری نگیرد. بدین‌گونه شما لاینی را بازی می‌کنید که به‌طور عینی بهترین نیست و شما متحیر می‌شوید که چگونه حریفتان روش صحیح را می‌یابد به شما تحمیل میکند وقتی که شما درباره یک لاین تاکتیکی طولانی و کامل فکر می‌کنید مخصوصاً وقتی با قربانی همراه باشید این به شما کمک میکند که یک جایگزین ایمن در نیمه راه داشته باشید مثلا کیش دائم. سپس در آن مقطع که به واریانت اطمینانی مثلاً کیش دائم رسیدید مجدداً به دقت آنالیز کنید چه وقت تاکتیک کار کنیم.
اگر شما تاکتیک را ابداع و اجرا کردید و درگیر جنگ شدید اما safety – net در میان راه ندارید شما حاشیه امنی برای ارتکاب اشتباه ندارید. safety – net پوزیسون‌هایی هستند که برای شما ایمن هستند مثلا یک safety – net می‌تواند کیش دائم باشد که اگر تاکتیک شما با مشکل مواجه شد شما حداقل کیش دائم داشته باشید چک نمودن مجدد همه واریانت‌ها قبل از حرکت با ارزش است.
کاربردهای ضمنی implicit commitment هر حرکتی مرتبط با کاربردی جداگانه مثلا پیاده به عقب بر نمی‌گردد یا پیشروی زودرس پیاده کنترل خانه‌های مهم را از ما می‌گیرد.
هر مهره‌ای کاربردی دارد اگر مهره‌ای در خانه بدی مستقر شده باشد برگشت آن موجب از دست دادن زمان می‌شود اما درجه و اندازه کاربرد بسیار مهم است یک مهره که قربانی می‌شود تاثیر بیشتری وارد میکند تا یک حرکت گسترشی کسی که حمله ولیمرویچ را انتخاب میکند برای خود حمله جناح شاه با قربانی را انتخاب کرده است.