آموزش دفاع پیرک در شطرنج

دفاع پیرک در شطرنج یکی از شروع بازی‌های مدرن و جدید برای سیاه می‌باشد و یکی از جواب های موجود در برابر بازی e4 سفید است. سیاه به نوعی اجازه می‌دهد سفید مرکز را تحت کنترل بگیرد اما در عوض به صورت آرام و با حرکات تدافعی موقعیت خود را مستحکم می‌سازد و آماده حمله به مرکز سفید می‌گردد.

دفاع پیرک در شطرنج  ( The Pirc Defence )

نام شروع بازی پیرک یا دفاع پیرک در شطرنج از استاد بزرگ اسلوونیایی به نام Vasja Pirc گرفته شده است. دفاع پیرک در شطرنج معمولا به ترتیب حرکات زیر آغاز می‌گردد.

۱. e4 d6
۲. d4 Nf6
۳. Nc3 g6

ادامه‌ی بالا متداول‌ترین ادامه بعد از پاسخ d6 سیاه به اولین حرکت سفید یعنی e4 می‌باشد. بسیاری از مفسران اذعان کرده‌اند که این ادامه باعث ایجاد بازی‌های جذابی خواهد شد که در آن نوع بازی‌ها مهره‌های سیاه دارای موقعیت‌های ضد حمله می‌باشد اما باید مراقب باشد که بیش از حد در لاک دفاعی نرود.

گری کاسپاروف قهرمان بزرگ اسبق شطرنج می‌گوید که دفاع پیرک در شطرنج مناسب استفاده در مسابقات رده بالا نمی‌باشد زیرا به سفید امکان بازی‌سازی های قوی را می‌دهد. شروع بازی پیرک در اواخر قرن ۱۹ در بعضی از مسابقات استفاده می‌شده است اما چون دفاع غیر معمولی بوده همچنان در سایه باقی مانده و کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بعد از جنگ جهانی دوم این شروع بازی ( شروع بازی سیاه ) بیشتر مورد توجه قرار گرفت و محبوبیت نسبی بیشتری را کسب کرد و در سال ۱۹۶۰ میلادی پس از تلاش‌های بسیار استاد بزرگ کانادایی دانکن ساتلز ( Duncan Suttles ) به عنوان یک دفاع قابل بازی در نظر گرفته شد. در مکتب هایپر مدرن در شطرنج ( hypermodern ) سیاه معمولا برای تصاحب مرکز عجله‌ای ندارد و با آماده سازی نیرو‌های خود سعی میکند از جناحین به مرکز سفید حمله کرده و آن را تضعیف نماید.

در حرکت دوم از دفاع پیرک در شطرنج، پس از بازی d4 سفید سیاه می‌بایست به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم کم کم فشار را بر روی پیاده‌های سفید اعمال نماید که حال می‌تواند مستقیما با حرکت اسب در f6 این کار را انجام داده و یا با حرکت g6 و آماده شدن برای فیانچتو فیل جناح شاه به دنبال هدف خود باشد.

 در صورت انتخاب Nf6 که شاخه اصلی در دفاع پیرک در شطرنج محسوب می‌شود، سیاه پیاده‌ی مرکزی سفید را به چالش کشیده و سفید را وادار به پاسخ می‌نماید در اینجا سفید چندین انتخاب دارد که هر کدام می‌تواند بازی را به سمت و سوی خاصی هدایت نماید. برای سیاه نیز معمولا بدون در نظر گرفتن بازی سفید در این مرحله بازی‌های مثل g6‌ و بعد از آن گسترش فیل در g7 وجود دارد. (طبیعتاً در صورت ایجاد تهدید فوری توسط  بازیکن سفید، سیاه می‌بایست پاسخ مناسبی را انتخاب نماید.)

پس از حمله سیاه با اسب به پیاده e4‌ سفید نیز حرکت مناسب Nc3 را انتخاب کرده و با گسترش سوار سبک خود هم از پیاده ستون e دفاع می‌نماید و هم قدرت مرکزی خود را گسترش می‌دهد. سیاه در ادامه به مکتب هایپر مدرن پایبند بوده و حرکت g6 را بازی کرده و برای فیانچتو فیل جناح شاه و همچنین حرکت شاه قلعه کوچک آماده می‌شود. فیل در g7 یک حمله پوشیده را به d4 انجام داده و همچنین به کنترل مرکز نیز کمک می‌کند.

در ادامه سفید انتخاب های زیادی را در دست دارد مانند حرکت تحاجمی f4 که با نام ( Austrian Attack ) شناخته می‌شود و با این حرکت سفید قدرت مرکزی خود را افزایش داده و آماده برای e5 و راندن پیاده می‌گردد و یا حرکت آرام اسب در f3 که به عنوان ادامه کلاسیک ( Classical Variation ) شناخته شده و یک بازی مطمئن برای سفید محسوب می‌گردد.

همچنین حرکت زیرکانه فیل در e3 نیز برای سفید در دسترس می‌باشد که بعد از آن آماده قرار دادن وزیر خود در d2 شده و در یک موقعیت مناسب شاه قلعه جناح وزیر ( شاه قلعه بزرگ ) انجام داده و بعد پیاده‌های خود را سرازیر به سمت شاه سیاه می‌سازد.

۴. Be3 Bg7

۵. Qd2 c6

۶. Bh6 Bxh6

۷. Qxh6 e5

در این مرحله از بازی سیاه که از قبل برای حرکت فیل در g7 آماده بود این حرکت را انجام داده و سفید نیز با گسترش وزیر در d2 و حمایت از فیل سیاه روی خود آماده برای حمله می‌گردد. سیاه حرکت خوب c6 را انجام داده تا از تحولات مرکز عقب نماند و در صورت حمله سفید به مرکز و حجوم سربازان او توان دفاع را داشته باشد.

دقت کنید در این قسمت از بازی سفید فیل خود را به h6 برده و پیشنهاد تعویض فیل‌های سیاه رو را می‌دهد که البته این امر برای سفید مفید می باشد چرا که سیاه با حرکت فیانچتو چندین قطر سیاه رنگ را باز کرده است. در صورتی که فیل سیاه روی خود را تعویض نماید در ادامه بازی سفید می‌تواند از این قطر‌ها استفاده کرده و به شاه سیاه حمله نماید هر چند که در این‌جا سفید هم فیل سیاه روی خود را تعویض نموده اما می‌تواند این خطرات را با وزیر و کمک اسب‌ها پیاده سازی نماید.

بنابراین در ادامه بازی سیاه می‌بایست بسیار حساب شده و دقیق عمل کند. از آنجایی که سیاه چاره‌ای جز تعویض ندارد در این کار پیش قدم شده و تعویض را انجام می‌دهد و سفید نیز با وزیر خود فیل ازدست رفته ی خود را جبران می‌نماید. حال نوبت آن رسیده که سیاه اقدامی علیه مرکز قدرتمند سفید انجام دهد به همین علت حرکت e5 را انتخاب کرده و به مرکز سفید یورش می‌برد.

۸. dxe5 dxe5

۹. Nf3 Nbd7

۱۰. h3 Qe7

۱۱. Be2 Ng8

۱۲. Qe3 Nf6

در صورت ادامه بالا سفید پس از حمله سیاه به مرکز اقدام به تعویض پیاده ها در e5 کرده و خطوط باز ایجاد شده که پتانسیل بازی پر تحرکی را می‌سازد. سفید شروع به ادامه و تکمیل گسترش خود کرده و اسب را در خانه f3 مستقر می‌کند او با این حرکت علاوه بر کنترل بیشتر در مرکز آماده می شود تا شرایط شاه‌ قلعه کوچک را نیز برای خود محیا سازد و همچنین به پیاده سیاه در خانه e5 حمله می‌نماید.

بنابراین سیاه باید از این پیاده حمایت کند به همین دلیل اسب ستون b را در d7 گسترش می‌دهد. سفید برای کنترل بیشتر اسب‌های سیاه و همچنین بهبود ساختار پیاده‌ای خود در اینجا h3 بازی کرده و خانه g4 را تحت کنترل می‌گیرد تا از فعالیت اسب سیاه در f6 کم کند.

سیاه وزیر در e7 بازی کرده تا در صورت لزوم وزیر در خطوط باز ایفای نقش نماید. در اینجا حرکت مناسبی را سفید انتخاب کرده و فیل خود که آخرین قطعه برای گسترش می باشد در e2 گسترش می‌دهد، با این حرکت سفید امکان شاه‌ قلعه در هر دو جناح شاه و وزیر ( شاه‌ قلعه کوچک و بزرگ ) را برای خود فراهم ساخته تا در صورت لزوم و بسته به شرایط یکی را برگزیند.

وقت آن رسیده است که سیاه مزاحمت وزیر سفید را کم کند تا از فشار بر جبهه ی شاه کاهش یابد بنابراین او حرکت اسب g8 را بازی می کند و به وزیر سفید حمله می‌کند. وزیر می‌تواند به خانه g7 نیز برود و رخ سیاه را تهدید کند اما این تهدید چندان جدی نیست زیرا سیاه پاسخ مناسب وزیر در f6 را با حمایت اسب دارد با توجه به این موضوع وزیر سفید در خانه‌ی e3 عقب نشینی می‌نماید.

اما سفید می‌توانست در هشتمین نوبت حرکت شاه‌ قلعه بزرگ انجام دهد و جهت بازی را عوض کند.

۸. o-o-o Qe7

۹. f3 Nbd7

۱۰. d5 Nb6

۱۱. a4 cxd5

۱۲. exd5 Bd7

۱۳. a5 Na4

در صورت انجام حرکت شاه قلعه توسط سفید سیاه بلافاصله وزیر خود را وارد صحنه نبرد می‌سازد. او با حرکت وزیر در e7 آماده پاسخ به هر گونه تهدید از جانب سفید شده و حتی در موقعیت مناسب می‌تواند طرح حمله نیز بچیند. سفید با حرکت f3 موقعیت پیاده e4 را که در این مرحله از بازی پیاده‌ای مهم و استراتژیک محسوب می‌شود تضمین کرده و در صورت لوزم می‌تواند اسب مستقر در c3 را به مکانی دیگر انتقال دهد.

سیاه نیز که در گسترش کمی عقب تر از سفید می‌باشد اسب خود را از ستون b به خانه d7  گسترش می‌دهد. سفید با راندن پیاده در d5 مرکز سیاه را به چالش کشیده هرچند که سیاه هنوز مجبور به تعویض نیست اما باید این فاکتور را در ذهن خود برای ادامه بازی در نظر بگیرد و او قبل از تعویض پیاده ها انتخاب می‌نماید تا اسب خود را در پوزیشنی بهتر وارد کند و حرکت اسب در b6 را بازی می‌کند.

حال نوبت حمله سفید رسیده و او با حرکت a4 آماده می‌شود تا به استحکامات جبهه‌ی رقیب حمله کرده و نیرو‌های او را از موقعیت‌های مناسب خارج سازد در واقع سفید با این حرکت آماده برای حمله به اسب سیاه می‌گردد. سیاه پس از تعویض پیاده‌ها در مرکز ( خانه ی d5 ) با حرکت هوشمندانه‌ی فیل در d7 به نوعی اسب خود را حمایت می‌کند تا در صورت لزوم و حمله پیاده حریف به این اسب، خانه ی امنی برای آن ایجاد کرده باشد.

همانطور که در ادامه دفاع پیرک در شطرنج میبینید سفید حمله به اسب را با a5 آغاز می‌نماید و حال مشخص می‌شود که چرا سیاه فیل را در d7 مستقر کرده بود، بله ! برای مهیا کردن خانه‌ی a4 برای اسب خود که در صورت تعویض اسب سفید با اسب سیاه بتواند با فیل اسب خود را بازپسگیری نماید.

در آخر باید اشاره کنیم که دفاع پیرک در شطرنج یکی از بازی‌های پیچیده می‌باشد که می‌تواند به زیرشاخه‌های متعددی تبدیل گردد بنابراین توصیه ما به شما عزیزان این است که قبل از انتخاب این سبک از بازی برای مسابقات، حتما تمرینات و مطالعات کافی را در جهت شناخت بهتر زیرشاخه‌ها داشته باشید.

ویدئوی زیر به شما در یادگیری دفاع پیرک در شطرنج کمک شایانی میکند:

نویسنده : حامد جدیر