آموزش دفاع پتروف در شطرنج، دفاع پتروف یا دفاع روسی، یک گشایش بازی شطرنج است که با حرکت‌های ۱. e4 e5 2. Nf3 Nf6 مشخص می‌شود. این بازی به نام شطرنج‌باز روسی الکساندر پتروف نامگذاری شده است که در قرن نوزدهم شهرت یافت. دفاع پتروف در شطرنج یک بازی بسیار مستحکم برای سیاه است و توسط بسیاری از بازیکنان برجسته شطرنج از جمله یان نپومیاچی اجرا شده است. در مقاله آموزش شروع بازی پتروف، ایده‌ها، شاخه‌ها و واریانت‌های اصلی شروع بازی دفاع پتروف در شطرنج را بررسی خواهیم کرد و نقاط قوت و ضعف هر پوزیسیون را شرح می‌دهیم.
اصول اصلی دفاع پتروف در شطرنج
شروع بازی دفاع پتروف یکی از انواع دفاع در شطرنج محسوب می شود و یک گشایش قوی برای سیاه محسوب می‌شود. با حرکت ۲. … Nf6، سیاه فورأ بر روی پیاده بی دفاع سفید در e4 فشار وارد می‌کند و در پاسخ حرکت گسترشی سفید، یک حرکت تهاجمی بازی می‌کند.
با این حرکت سیاه برای گسترش اسب به یک خانه مرکزی خوب آماده می‌شود، جایی که میتواند کنترل بسیاری از خانه‌های مهم صفحه را به دست گیرد. پس از ۳. Nxe5 d6، سیاه به اسب سفید در e5 حمله می‌کند و آن را مجبور به عقب‌نشینی می‌کند. این کار به سیاه اجازه میدهد تا فیل خود را گسترش داده و قلعه برود.
ایده‌های اصلی شروع بازی دفاع پتروف در شطرنج، تعویض پیاده‌ها در مرکز و ایجاد یک ساختار پیاده‌ای متقارن است. در این بازی، سیاه پوزیشنی بدون ضعف دارد. سیاه میتواند سپس سوارهای خود را گسترش داده و برای مرحله بعدی یعنی وسط بازی آماده شود.
ساختار پیاده‌ای متقارن همچنین باعث می‌شود که شروع یک حمله برای سفید کمی سخت باشد، زیرا پیاده‌های ضعیفی برای حمله وجود ندارد.
مزایا و معایب دفاع پتروف در شطرنج
شروع بازی پتروف نیز در شطرنج دارای مزایا و معایبی است که به صورت مختصر آنها را بیان میکنیم:
مزایای پتروف در شطرنج :
- ساختاری مستحکم
- دفاعی قوی
- گسترش نسبتا سریع سیاه
معایب پتروف:
- در پوزیسیون‌های باز، سفید کمی در گسترش برتر است
- سفید موقعیت‌هایی جهت مساوی کردن بازی دارد
- برخی شاخه‌ها بسیار تئوریک هستند و نیاز به دانش قبلی دارند
بیشتر بخوانید : بهترین حیله های شطرنج
شاخه‌های کلیدی آموزش دفاع پتروف در شطرنج
همانطور که گفته شد، شروع بازی پتروف برای بازیکن سیاه مزیت‌ها و معایبی دارد. اکنون مهمترین ادامه‌های دفاع پتروف در شطرنج را بررسی میکنیم. این دفاع که با حرکات ۱.e4 e5 2.Nf3 Nf6 آغاز می‌شود، معمولا با حرکات ۳…d6 4.Nf3 Nxe4 ادامه پیدا می‌کند که در اینجا سفید (دیاگرام ۳) دو انتخاب اصلی دارد. حمله کلاسیک و حمله نیمزویچ.
حمله کلاسیک در دفاع پتروف
حمله کلاسیک دنباله‌ی قدیمی و معمول دفاع پتروف است که محبوبیت زیادی بین بازیکنان دارد. این دنباله با حرکات ۵.d4 d5 6.Bd3 شناخته می‌شود.
در این پوزیسیون سیاه حرکاتی مثل ۶. … Bd6، 6. … Be7 و ۶. … Nc6 دارد. هر دو طرف به سرعت مهرههای خود را گسترش می‌دهند و به همین دلیل در دفاع پتروف بازی استراتژیکی بسیار مهم است.
حمله نیمزویچ در شروع بازی پتروف
به تازگی، بازیکنان سفید پس از حرکت چهارم (دیاگرام ۳) به حرکت ۵.Nc3 روی آورده‌اند. که با این حرکت، سیاه را تشویق به گرفتن اسب خانه c3 و ایجاد پیاده دوبله برای سفید می‌کند تا پس از ۵…Nxc3 6.dxc3 با باز شدن راه فیل، سفید بتواند سریع‌تر مهرههای خود را گسترش دهد.
در ادامه‌ی این واریانت سفید معمولا قلعه بزرگ می‌رود و سیاه پس از حرکت ۶…Be7 که معمول‌ترین و بهترین حرکت برای سیاه است، میتواند قلعه کوچک برود یا شاه خود را در مرکز نگه داشته و نیروهایش را گسترش دهد.
گسترش فیل خانه‌های تیره حرکت بعدی سفید است و شاه قلعه بزرگ هم در دو حرکت بعدی قابل اجراست.
بیشتر بخوانید : قلعه رفتن در شطرنج
در حمله نیمزویچ در آموزش شروع بازی پتروف، سیاه اگر دقت نکند، در دام می‌افتد. حتی استاد بزرگ ویشی آناند هم در این دام گرفتار شد. سیاه اگر پس از حرکت ۵. Nc3 اسب‌ها را تعویض نکند و برای اسب خود با حرکت ۵. … Bf5 دفاع بیاورد طبق ادامه زیر سیاه حداقل یک سوار عقب می‌افتد.
۵. Nc3 Bf5
۶. Qe2 Qe7
۷. Nd5 …
با حرکت آخر، سفید به وزیر سیاه حمله کرده و وزیر سیاه خانه امنی برای ماندن در ستون e و دفاع از اسبش ندارد. اگر به e6 بیاید، سفید با اسب پیاده خانه c7 را می‌گیرد و سیاه وزیرش را از دست میدهد. اگر سیاه وزیرش را به خانه e5 بیارد، سفید مستقیما با اسب وزیر او را می‌گیرد.
بنابراین سیاه مجبور است وزیرش را از ستون e خارج کند و در ادامه سفید با حرکت d3 از آچمز بودن اسب سیاه استفاده می‌کند و یک سوار سبک جلو می‌افتد.
واریانت اشتاینز (Steinitz Variation)
واریانت اشتاینز در آموزش دفاع پتروف در شطرنج به صورت زیر ادامه می‌یابد.
۱. e4 e5
۲. Nf3 Nf6 3. d4
۳. d4
ویلیام اشتاینز حرکت ۳. d4 را در شروع بازی دفاع پتروف به دیگر شاخه‌ها ترجیح میداد و به همین دلیل به این دنباله واریانت اشتاینز می‌گویند هر چند قبل از اینکه اشتاینز برای اولین بار این حرکت را بازی کند، این واریانت شناخته شده بود.
در ادامه سیاه حرکات متعددی از جمله گرفتن هر یک از دو پیاده مرکزی سفید را دارد. سیاه همچنین میتواند ۳. … d6 بازی کند که در ادامه بازی به دفاع فیلیدور تبدیل خواهد شد.
واریانت اشتاینز یکی از معایب دفاع پتروف که تئوری زیاد برخی شاخه‌ها بود را نشان میدهد زیرا هر یک از انتخاب‌هایی که برای سیاه نام بردیم، خود دنباله‌های پیچیده و طولانی دارند.
بیشتر بخوانید : انواع حمله در شطرنج
گامبی استفورد (Stafford Gambit)
یکی دیگر از شاخه‌های دفاع پتروف در شطرنج که جدیدأ در بازی‌های بلیتز زیاد دیده می‌شود، گامبی استفورد با حرکات زیر است:
۱.e4 e5
۲.Nf3 Nf6
۳.Nxe5 Nc6
گامبی استفورد یک واریانت خطرناک از دفاع پتروف است که در آن سیاه برای ترتیب دادن یک حمله سریع یک پیاده را قربانی می‌کند. اگرچه در بازی‌های کلاسیک و رپید که حریفان شما زمان نسبتا زیادی برای تفکر دارند، خوب نیست، اما یک شروع بازی حساس است و میتواند یک سلاح برای سیاه در بازی‌های بلیتز و بولت باشد اگر سفید با این گامبی آشنایی نداشته نباشد.
دام گامبی استفورد در دفاع پتروف
سیاه میتواند از گامبی استفورد برای یک کیش و مات سریع استفاده کند و سفید را در همان ابتدای بازی مغلوب خود کند.
۱. e4 e5
۲. Nf3 Nf6
۳. Nxe5 Nc6
۴. Nxc6 dxc6
۵. d3 Bc5
۶. Bg5?? Nxe4
۷. Bxd8?
آخرین حرکت سفید یک اشتباه بزرگ است که به دلیل بی‌دقتی به حرکات بعدی سیاه و طمعِ گرفتن وزیر، بازی را در دو حرکت بعد از دست میدهد:
۷. … Bf2+
۸. Ke2 Bg4#
یک اشتباه رایج در دفاع پتروف
۱. e4 e5
۲. Nf3 Nf6
۳. Nxe5
برخی افراد که با نحوه بازی دفاع پتروف در شطرنج آشنایی لازم را ندارند، در اینجا برای پس گرفتن پیاده خود عجله می‌کنند و همین امر باعث می‌شود تا یک پیاده از دست بدهند. حداقل یک پیاده! معمولا افرادی که در این دام گرفتار می‌شوند، بیش از یک پیاده از دست می‌دهند.
۳. … Nxe4
۴. Qe2 Qe7
۵. Qxe4 d6
۶. d4 dxe6
۷. dxe6
و سفید یک پیاده بیشتر خواهد داشت.
نتیجه گیری
همانطور که در مقاله آموزش دفاع پتروف در شطرنج خواندید، دفاع پتروف یکی از پر پیچ و خم‌‌ترین دفاع‌های شطرنج است و نیاز به مطالعه عمیق دارد. اگر به شروع بازی پتروف علاقه دارید و قصد دارید از آن در بازی‌هایتان به کرات بهره ببرید، توصیه می‌شود شاخه‌هایی که بار استراتژیکی سنگینی دارند و دنباله‌هایی که با محاسبات نمی‌توان پیش‌بینی کرد را بارها مرور کنید و سعی کنید واریانت‌های پر تکرار را حفظ کنید تا حریفتان شما را غافل‌گیر نکند.
این ویدئو برای شروع بازی دفاع پتروف است که هر شطرنجبازی باید آن را بلد باشد، بنابراین پیشنهاد می کنیم این ویدئوها را مشاهده کنید :
نویسنده : حامد جدیر