دفاع فرانسه، با این حرکات، آغاز می شود:
۱.e4 e6 2.d4 d5
این گشایش، در بین شطرنجبازان، محبوبیت زیادی دارد و حتی در بازی بعضی از قهرمانان شطرنج جهان نیز دیده می شود.
ارزیابی از دیدگاه سفید:
تحرک فیل سیاه در خانه c8، بوسیله پیاده های همرنگ خودش، محدود شده است و به طور کلی، سیاه پوزیسیون محدود و در هم فشرده ای دارد.
ارزیابی از دیدگاه سیاه:
سیاه با استفاده از پیاده ستون c و f و همچنین با کمک گرفتن از سوار ها، تلاش می کند تا مرکز صفحه را کنترل نموده و ضعف های موجود در پوزیسیون سفید را مورد بهره برداری قرار دهد.
در این وضعیت، به پیاده e سفید، حمله شده است. سفید باید چه طرحی را انتخاب کند؟ سفید می تواند حرکت ۳.exd5 را برگزیند که به واریانت تعویضی منجر می شود و برای بازیکنانی مناسب است که ادامه های آرام و کم تنش را ترجیح می دهند.
گروه دیگری از بازیکنان، ممکن است ادامه ۳.e5 را انتخاب کنند که به واریانت پیاده پیش رانده منجر می شود. این ادامه، در بین بازیکنان جوان، محبوبیت زیادی دارد اما در عمل، سیاه معمولا می تواند تعادل بازی را برقرار نموده و امکانات دفاعی و تهاجمی مناسبی ، در اختیار داشته باشد.
ادامه دیگر، حرکت ۳.Nc3 و دفاع از پیاده e4 است که به واریانت اصلی دفاع فرانسه منجر می شود. حرکت ۳.Nd2 نیز به واریانت تاراش می انجامد. این دو گزینه، اصلی ترین ادامه های سفید در شروع بازی دفاع فرانسه محسوب می شوند.
ایده اصلی در شروع بازی دفاع فرانسه
ایده اصلی در این شروع بازی، نبرد بر سر کنترل خانه های d4 و e5 در مرکز صفحه است. اگر سفید بتواند این خانه ها را کنترل کند، در موقعیت برتر قرار خواهد گرفت. اما اگر سیاه موفق به انجام این کار شود، می تواند پیاده های مرکزی خود را پیش رانده و تعادل بازی را برقرار نماید. در ادامه بازی، بسته به اشتباهات سفید، ممکن است، سیاه، کسب برتری نموده و یا حتی به پیروزی برسد.
سفید با پیش راندن پیاده خود به خانه e5، یک زنجیره پیاده ای ایجاد می کند. حرکات کلیدی برای سیاه، …c5 (حمله به پایه زنجیره پیاده ای سفید) و …f6 (حمله به نوک پیکان زنجیره پیاده ای سفید) است. بهتر است سیاه، بعد از قلعه رفتن و تامین امنیت شاه، در اولین فرصت، حرکت …c5 را انجام دهد.
ایده هایی برای سفید
- بهتر است سفید با فیل جناح شاه خود، قطر b1-h7 را کنترل کند. تعویض این فیل با فیل جناح وزیر سیاه- که در این ساختار، معمولا یک فیل بد است- ایده خوبی نیست.
- اگر سیاه گسترش خود را به کندی انجام دهد، سفید می تواند با حرکات پیاده ای f4 و f5 و باز کردن خطوط حمله، ابتکار عمل را در جناح شاه، بدست آورد.
- اگر سیاه فیل جناح شاه خود را از قطر f8-a3 گسترش دهد، در بعضی واریانت ها، سفید می تواند با حرکت Qg4 تهدیداتی ایجاد کند.
- چنانچه فیل جناح وزیر سیاه، تعویض نشده باشد، ایده حمله به مرکز با حرکت پیاده سفید به خانه c4، چندان مناسب نیست، زیرا ممکن است به تعویض هایی منجر شود که دامنه فعالیت فیل سیاه در خانه های روشن را افزایش می دهد.
- اگر پیاده e5 یا d4 سفید، تعویض شده و در نتیجه، این خانه ها، خالی شده باشند، بهتر است سفید این خانه ها را با یک سوار، اشغال کند.
ایده هایی برای سیاه
- بهتر است سیاه در اولین فرصت، حرکت پیاده ای …c5 را انجام داده و فشار روی زنجیره پیاده ای سفید در مرکز را آغاز کند. البته سیاه، همواره باید تهدید حرکت Nc3-b5 و فشار اسب سفید روی خانه های d6 و c7 را در نظر داشته باشد. (بویژه اگر این مانور، با فشار پیاده e5 سفید، روی خانه d6 یا فشار فیل سفید در قطر h2-b8 همراه باشد).
- حرکت پیاده ای …f6، باید تنها پس از تامین امنیت شاه سیاه، انجام شود. در غیر اینصورت، ممکن است سفید تهدیدات تاکتیکی با حرکات Bd3 و Qh5، بر علیه شاه سیاه، ایجاد کند.
- هر یک از حرکات …cxd4 یا …c4 ممکن است در بعضی شرایط، خوب باشند اما با توجه به اینکه فشار بر پایه زنجیره پیاده ای سفید در مرکز را کاهش می دهند، بهتر است با احتیاط انجام شوند.
- ایده تعویض فیل جناح وزیر سیاه با حرکاتی مانند …b6 و …Ba6 قابل توجه است زیرا در این نوع ساختار، معمولا فیل بد محسوب می شود.
- انجام بعضی تعویض ها می تواند سیاه را از موقعیت محدود و فشرده، خارج کند.
- چنانچه مرکز، به صورت بلوکه باقی بماند، سیاه می تواند حملاتی را با پیشروی پیاده ها در جناحی که شاه سیاه در آن قرار ندارد، سازماندهی کند.
واریانت پیاده پیش رانده
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 c5
سیاه پایه زنجیره پیاده ای سفید در مرکز را مورد حمله قرار می دهد.
۴.c3 Nc6
سفید از مرکز پیاده ای خود، دفاع کرده است. بنابراین، سیاه، فشار بیشتری وارد می کند.
۵.Nf3 Qb6
سیاه با این حرکت، به پیاده b2 سفید، فشار می آورد. بنابراین، سفید فعلا نمی تواند فیل جناح وزیر خود را گسترش دهد.
حالا سفید می تواند با حرکت ۶.Be2 ، به سادگی، گسترش خود را ادامه دهد یا با حرکت ۶.Bd3، ضمن گسترش فیل، پیاده d4 را ظاهرا بی دفاع گذاشته و یک دام گستری کوچک انجام دهد (سیاه نمی تواند پیاده d4 را بگیرد زیرا پس از: ۶…cxd 7.cxd Nxd4 8.Nxd4 Qxd4، در نهایت، با کیش برخاستی ۹.Bb5+ وزیر خود را از دست خواهد داد). ادامه دیگر برای سفید، حرکت ۶.a3 و در ادامه، حرکت b4 همراه با کاهش فشار روی زنجیره پیاده ای مرکزی سفید خواهد بود.
واریانت کلاسیک
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Nf6
سیاه فشار بیشتری روی پیاده e4 وارد می کند.
۴.Bg5 Be7
سفید با آچمز کردن اسب سیاه در خانه f6، پیاده e4 خود، دفاع کرده بود. بنابراین، سیاه، آچمزی را از بین می برد.
۵.e5 Nfd7 6.Bxe7 Qxe7
سفید، فیل بد خود را با فیل خوب سیاه، تعویض می کند.
حالا بهترین حرکت برای سفید، ۷.f4 است. در اینجا سیاه نمی تواند حرکت …c5 را انجام دهد زیرا با پاسخ قدرتمند Nb5 و حمله سفید روی نقاط c7 و d6روبرو خواهد شد. سیاه می تواند حرکت …c5 را بعد از حرکت …a6 یا …o-o انجام دهد.
واریانت اشتاینیتز
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Nf6 4.e5 Nfd7
در این واریانت، سفید، فیل خود را از خانه e3 گسترش می دهد تا کنترل بیشتری روی خانه d4 داشته باشد.
۵.f4 c5
دو حرکت مهم. سفید تلاش می کند خانه e5 را قاطعانه کنترل کند و سیاه هم در مقابل، پایه زنجیره پیاده ای سفید در مرکز را مورد حمله قرار می دهد.
۶.Nf3 Nc6
سیاه همچنان بر خانه d4 فشار می آورد و سفید حالا با حرکت Be3 دفاع می کند.
واریانت ویناور
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Bb4
سیاه، اسب سفید در خانه c3 را آچمز نموده و تهدید گرفتن پیاده e4 را ایجاد می کند.
۴.e5 c5
سفید با پیشروی پیاده e، تهدید سیاه را دفاع کرده است. حالا سیاه بر خانه d4 فشار می آورد.
۵.a3 Bxc3+ 6.bxc3 Ne7
حرکت ۶…Nc6 چندان خوب نیست زیرا سفید با حرکت قدرتمند ۷.Qg4 پاسخ خواهد داد.
حالا سفید می تواند با حرکت ۷.Nf3 گسترش خود را ادامه دهد یا با حرکت ۷.Qg4، در جناح شاه، فشار بیاورد.
واریانت تاراش
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.Nd2 Nf6
حرکت ۳.Nd2 دو ویژگی مهم دارد. اول اینکه سیاه نمی تواند این اسب را با حرکت …Bb4 آچمز کند زیرا سفید با حرکت c3 پاسخ خواهد داد. نکته دوم اینکه، خانه c3 برای پیاده سفید، خالی می ماند و سفید، به این ترتیب، می تواند از خانه d4 و مرکز پیاده ای خود، حمایت کند.
۴.e5 Nfd7 5.c3 c5
در این وضعیت، سفید می تواند با حرکت ۶.f4 از مرکز پیاده ای خود، حمایت کند. اگر سیاه حرکت …f6، را انجام دهد، سفید می تواند پیاده e را تعویض کند. سفید معمولا اسب جناح وزیر خود را از خانه f3 و اسب جناح شاه خود را از خانه e2 گسترش می دهد.
هدیه یونانی
۱.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Bb4 4.e5 Ne7 5.Qg4 0–۰ ۶.Nf3 Nd7 7.Bd3 c5?!
۸.Bxh7+!
این قربانی، یکی از مشهور ترین تاکتیک های شطرنج است.
۸…Kxh7 9.Ng5+ Kg8 10.Qh5 Re8 11.Qxf7+ Kh8 12.Nxe6
سیاه نمی تواند هر دو تهدید همزمان از دست دادن وزیر یا مات در خانه g7 را دفاع کند. بنابراین تسلیم می شود.
بازیکنانی که دفاع فرانسه را، چه با مهره سفید و چه با مهره سیاه، بازی می کنند، باید با طرح تاکتیکی قربانی فیل در خانه h7 که در اصطلاح شطرنج، به «هدیه یونانی» مشهور است، آشنایی داشته باشند.
واریانت های مشهور دفاع فرانسه
کلمات کلیدی: آموزش شطرنج، قهرمانان شطرنج جهان، تاکتیک های شطرنج.