آچمز (Achmaz )وضعیتی در بازی شطرنج است که در آن یکی از مهره‌ها که «مهرهٔ آچمز» نامیده میشود مجبور است برای دفاع از یک مهره یا خانهٔ ارزشمند در جای خود میخکوب شود. آچمز کردن تاکتیکی مؤثر برای ایجاد محدودیت در توانایی جابجایی سوارهای حریف در شطرنج است.
در الگوهای آچمزی ، سه مهره در یک خط یا مسیر [قطر، عرض و ستون] قرار می گیرند: مهره آچمز کننده ( وزیر، رخ یا فیل) مهره آچمز شده (هر مهره ای غیر از شاه) و مهره هدف آچمزی اول متعلق به یکی
از طرفین و مهره های دوم و سوم متعلق به طرف دیگر است.
مثال۱.
نوبت سفید
در قسمت آموزش شطرنج با موضوع آچمزی که یک تاکتیک بسیار مفید است، بازیکنان می توانند زمانیکه مهره آچمز شده به آن حمله کنند و بتوانند از حریف برتری بگیرند.
۱.Ra4(آچمزی در عرض) ۱…e5 ۲.e3
و اسب از دست می رود .
مثال ۲.
نوبت سفید
در باشگاه شطرنج ایران(مشهد) به هنرجویان اهمیت آچمزی با مثال های بیشتری توضیح داده می شود. به طور کلی آچمزی به دو قسمت تقسیم میشود:
۱- آچمزی مطلق ۲- آچمزی نسبی
در شکل بالا، سفید با Bc2 مهره سیاه را آچمز مطلق می کند و از آنجایی که رخ نمی تواند حرکت کند، حرکت بعدی با ۲.g4 به مهره آچمز شده حمله می کنیم و رخ را می گیریم.
۱.Bc2(آچمزی در قطر) ۱…Kg6 ۲.g4
و رخ را می گیرد .
این مثال ها نشان می دهند که حمله پیاده به مهره آچمز شده بسیار کارساز است .چنین مهره آچمز شده ای فقط در ظاهر دفاع دارد.
مثال۳.
نوبت سیاه
در کلاس های شطرنج به هنرجویان چگونگی محافظت از شاه آموزش داده می شود. در این شکل بازیکن سفید با این که قلعه رفتن است
اما سوار های سفید به نوبی از قلعه محافظت نمی کنند و سیاه می تواند از آچمزی پیاده g2 استفاده نماید و با حرکت ۱…Bxh3 برتری خوبی کسب نماید.
بعد از ۱… B x h3 تهدید مات به وجود می آید.
حالا۲.g3 موجب تلفات میشود.حرکت ۲.Ng3 عواقب سنگینتری دارد,
زیرا ۲… Q x g3
مثال ۴.
نوبت سفید
فیل در d6 آچمز است، اما نه به طور کامل، زیرا می تواند a3 را بگیرد. یا به c5 حرکت کند.
در بسیاری از حالت ها، بهتر است یک مهره آچمز را جایگزین مهره ی نیمه آچمز کرد.
۱.R x d6 R x d6 ۲. e5
مثال ۵.
نوبت سفید
در این شکل فیل خانه d3 آچمز شده و بازیکن سیاه می تواند با حرکت ۱…Qe2 یک آچمز دوگانه بوجود می آورد و برتری بگیرد.
حرکت ۱…Qe2! کار را تمام می کند.
تکلیف
در این شکل سیاه حرکت اشتباه Kf7 را برای جلوگیری از وزیر شده پیاده انجام داده است. هنگامیکه پیاده به عرض آخر نزدیک تر می شود
بسیار با اهمیت تر میشود و بازیکن سفید می تواند با ۲.e8=Q.Kxe8 شاه حریف را به خانه دلخواه جلب نماید و بعد با ۳ .BQ4 رخ را آچمز مطلق نماید و برتری بگیرد.
از حرکت غلط ۱… Kf7? چگونه بهره برداری می شود؟
در دیاگرام فوق پیاده سفید به عرض هفتم رسیده است و سیاه نمی تواند جلو وزیر شدن آن را بگیرد اما هنگامیکه سیاه ۱…R2a3+ انجام می دهد سفید باید ۲.R2d3 انجام دهد و درصورت
۲.R4d3 سیاه می تواند ۲…Rxd2 انجام دهد و بازی را مساوی کند .
سیاه ۱… R2a3+ بازی می کند. چگونه از جواب اشتباه ۲.R4d3 بهره برداری می شود؟
علائم اختصاری: علائمی هستندکه به منظور ثبت حرکات مهره ها در شطرنج کاربرد دارند.
فرانسوی انگلیسی
وزیر Q D
شاه K R
رخ R T
اسب N C
فیلB F
تمامی مطالب فوق متعلق به باشگاه شطرنج ایران می باشد. کپی مطالب با حفظ منبع بلا مانع می باشد.
خانه و مدرسه تخصصی شطرنج در مشهد