مقالات شطرنج

قوانین و مقررات شطرنج

قوانین و مقررات شطرنج شامل مجموعه‌ای از قوانین است که توسط فدراسیون بین‌المللی شطرنج (FIDE) تعیین شده است. این قوانین برای بازی های مسابقه ای شطرنج در سطح بین‌المللی رعایت می‌شود. در ادامه، خلاصه‌ای از قوانین و مقررات شطرنج را برایتان آورده‌ایم:

آشنایی با قوانین و مقررات شطرنج

– بازی شطرنج بين دو حريف انجام می شود که مهره های خود را به نوبت بر روی صفحه شطرنج حرکت می دهند.
– نوبت حرکات بازيکن موقعی است که حرکت حريف او انجام شده باشد .

– هدف هر بازيکن از انجام حمله اين است که شاه حريف را در معرض کيش يا مات قرار دهد .

– صفحه شطرنج يک شبکه از ۶۴ مربع مساوی است که يک در ميان به رنگ روشن و تيره هستند و هر يک از بازيکنان ۱۶ مهره دارند.

– مهره های شطرنج عبارتند از : شاه، وزير، دو رخ، دو فيل، دو اسب، هشت پياده، به دو رنگ سياه و سفيد .

قوانین بازی شطرنج

قوانین بازی شطرنج سازماندهی و رژیم دارنده‌ی بازی هستند. در زیر، قوانین اصلی و مهم بازی شطرنج را برای شما توضیح می‌دهیم:

1. قوانین حرکت قطعات

– سلطان یا شاه: حرکت یک خانه در هر جهت (عمودی، افقی و قطری).
– فرزند یا وزیر: حرکت ترکیبی قلعه و فیل، یعنی هر تعداد خانه در هر جهت عمودی، افقی و قطری.
– قلعه: حرکت به صورت عمودی و افقی در خطوط تا زمانی که با مانعی برخورد نکند.
– فیل: حرکت تا یک خانه در جهت قطری.
– سوار: حرکت به صورت L شکل، یعنی یک خانه به طور عمودی یا افقی و سپس دو خانه در جهت عمودی یا افقی.
– پیاده‌ها (سربازان): حرکت به صورت یک خانه به جلو و در حرکت اول به انتخاب بین حرکت یک یا دو خانه و قابلیت تبدیل به قطعه‌های دیگر در صورت رسیدن به سمت مقابل ترین سمت صفحه شطرنج.

2. قوانین ویژه در قوانین و مقررات شطرنج

– حرکت آینه یا قلب: تغییر جهت حرکت یک قطعه در امتداد یک خط افقی یا عمودی.
– قلعه‌بر (کاستلینگ): حرکت ترکیبی شاه و قلعه با هم، که به شاه امکان تغییر موقعیت در یک حرکت و اصطلاحاً عازمه نیز می‌دهد.
– زندان: در صورتی که شاه در معرض تهدید سابقه مرگ قرار گیرد، شاه قرار میگیرد.

3. هدف و برد در قوانین و مقررات شطرنج

– هدف: هدف اصلی برای هر بازیکن، ایجاد “شاه‌خیزی” است که شاه حریف را در یک موقعیتی قرار بدهد که قابلیت حمله از سمت هیچ قطعه‌ای ندارد.
– برد: بازیکنی که شاه حریف را به گونه‌ای که امکان حمله ندارد به سمتی که نمی‌تواند تغییر موقعیت دهد ببرد، به عنوان برنده شناخته میشود.

توصیه می‌شود که قوانین دقیق هر بازی را مطالعه کنید و با آنها آشنا شوید. همچنین، در محیط‌های بازی شطرنج آنلاین، قوانین به طور خودکار رعایت میشود و شما توسط سیستم هشدار می‌شوید اگر حرکتی نامعتبر انجام دهید.

حرکت مهره ها در قوانین بازی شطرنج

قانون شطرنج بدین گونه است که وزير هميشه در خانه همرنگ خودش قرار می گيرد و شاه در خانه متضاد رنگ خود قرار می گيرد خانه های عمودی را ستون و خانه های افقی را رديف می گويند. خانه های مورب را قطر می نامند و و در دياگرام شطرنج ۲۶ قطر وجود دارد که طول آنها از ۲ خانه تا ۸ خانه است.

فيل در قطری که خودش در آن قرار دارد به هر مربعی می تواند حرکت کند .

رخ در ستون يا عرضی که خودش در آن قرار گرفته به هر مربعی می تواند حرکت کند .

حرکت وزير در شطرنج ترکيبی از حرکات رخ و فيل است؛ وزير در ستون، عرض، يا قطری که در آن قرار دارد، به هر مربعی می تواند حرکت کند.

حرکت اسب در شطرنج بدین صورت است که مهره اسب می تواند به مربع هايی حرکت کند که در يک عرض، ستون يا قطر واحد نباشد اسب همچون حرف ال حرکت می کند.

فيل يا رخ يا وزير نمی تواند از روی مهره های که در مقابلش قرار دارد عبور کند .

پياده می تواند رو به جلو حرکت کند و يا مربع تحت اشغال مهره حريف را به طور مورب بگيرد .

اما در حرکت اول پياده می تواند دو حرکت به جلو برود پياده با رسيدن به رديف هشتم به هر مهره ای به جز شاه می تواند ارتقاء يابد.

شاه می تواند مانند وزير حرکت کند، اما فقط يک خانه در هر حرکت شاه می تواند به دو صورت مختلف حرکت کند؛ حرکت کردن به هر مربع مجاور که مورد حمله حريف نباشد و اينکه شاه از مربع اوليه اش دو مربع به طرف رخ جابه جا شود، سپس به مربعی منتقل می شود که شاه همان موقع از آن عبور کرده است .

———————————————————————————————————–

جهت مطالعه بیشتر مقاله آموزش حرکت مهره ها را حتما بخوانید »» کلیک کنید

—————————————————————————————————

هر حرکت فقط با يک دست انجام ميگيرد؛ بازيکنی که نوبت حرکت اوست در صورتی که در ابتدا قصد خود را بيان کند، می تواند يک يا چند مهره را مرتب کند اگر بازيکنی عمداً رخی را لمس کند و سپس شاه را لمس کند بايد در آن جناح حرکت کند .

اگر هيچکدام از مهره ها را نتوان حرکت داد، بازيکن می تواند هر حرکتی که قانع شد انجام دهد؛ بازيکنی که با حرکت قانونی، شاه حريف را کيش و مات کرده باشد، بازی را برده است بازی بلافاصله به اتمام می رسد، به شرطی که حرکتی موجب کيش و مات شده است قانونی باشد.

بازيکن که حريفش اعلام می کند تسليم شده است بازی را برده است .

وقتي بازيکنی که نوبت اوست هيچ حرکت قانونی نداشته باشد و شاهش نيز در معرض کيش نباشد مساوی است و بازی پات شده است.

هر گاه پوزيسيونی پديدار شود که هيچ يک از دو بازيکن نتواند با سلسله حرکت های قانونی حريف را مات کنند، بازی مساوی است و می گويند پوزيسيون مرده رسيده است .

اگر پوزيسيون يکسانی برای سومين بار در صفحه پديدار شود، بازی می تواند مساوی شود .

بیشتر بخوانید : 15 قانون آموزش شطرنج حرفه ای

قانون زمان در شطرنج : قوانین و مقررات شطرنج

ساعت شطرنج يعنی ساعتی با دو صفحه نمايش که طوری به هم ارتباط داشته باشند که در هنگام بازی فقط يکی از آنها بتواند کار کند.

سقوط پرچم يعنی خاتمه زمان اختصاص يافته به بازيکن .

زمانی که بازيکن در يک مدت صرفه جويی کند به زمان او در حرکت بعدی افزوده می شود.

در زمان تعيين شده برای آغاز بازی، ساعت بازيکن يا مهره سفيد به کار می افتد.

اگر هر دو پرچم با هم سقوط کرده و نتوان تشخيص داد کدام زودتر سقوط کرده می توان به بازی ادامه داد بازيکن فقط برای کمک خواستن از داور می توانند ساعت را متوقف کند .

اگر وضعيت غير عادی پيش آيد و يا لازم باشد که مهره ها به پوزيسيون قبلی برگردانده شوند، داور قضاوت عاليه خود را در تعيين زمان هايی که ساعت ها بايد نمايش دهند استفاده خواهد کرد .

اگر در حين بازی معلوم شود که پوزيسيون اوليه مهره ها ناصحيح بوده است، بايد بازی جديدی انجام گيرد .

قوانین مسابقات شطرنج

تمام قوانین شطرنج در قوانین و مقررات شطرنج بدین صورت است که اگر بازی با رنگ های معکوس آغاز شده باشد بايد ادامه يابد، مگر آنکه داور غير از اين حکم کند. اگر در حين بازی معلوم شود که حرکتی غير قانونی انجام شده است، بايد پوزيسيون بلافاصله به قبل خلاف اعاده شود به جريمه اولين و دومين حرکت قانونی بازيکن، داور بايد در هر دو دقيقه زمان اضافی به حريف بدهد به جريمه سومين حرکت غير قانونی همان بازيکن داور بايد به او اعلام کند.

هر بازيکن در جريان بازی موظف است حرکت های خودش و حرکت های حريفش را به طرز صحيح و واضح و خوانا با نماد گذاری جبری ثبت کند اگر بازيکنی نتواند حرکتی را ثبت کند، مقداری زمان به تصميم داور بايد از زمان مشخص شده او کسر شود برگه ثبت بايد در کل بازی در معرض ديد داور باشد.

اگر بازيکنی کمتر از ۵ دقيقه در ساعت خود زمان داشته باشد و از ۳۰ ثانيه زمان اضافی يا بيشتر حرکت اضافه می شود برخوردار نباشد، بازيکن بايد بلافاصله بعد از سقوط يکی از پرچمها پيش از آنکه مهره ها را روی صفحه حرکت دهد بايد برگه ثبت خود را تا آخرين حرکت کامل کند .

بازيکنی که می خواهد پيشنهاد تساوی بدهد، بايد اين کار را پس از انجام حرکت در صفحه شطرنج و قبل از متوقف کردن ساعت خود و به کار انداختن ساعت حريف انجام دهد و هر دو بازيکن بايد پيشنهاد تساوی را با نشانه ای در برگه ثبت خود يادداشت کنند؛ اگر بازيکنی حرکت کند بی آنکه ادعای تساوی کرده باشد، حق ادعای تساوی و نوبت حرکت را از دست می دهد .

اتمام سريع بازی عبارتست از آخرين مرحله بازی که در آن بقيه حرکت ها بايد در زمانی محدود شود؛ اگر بازيکنی که نوبت حرکت با اوست، کمتر از ۲ دقيقه در ساعت خود زمان داشته باشد، می تواند قبل از آنکه پرچم ساعتش سقوط کند مدعی تساوی شود او بايد ساعت ها را متوقف کند و داور بطلبد.

اگر داور تصميم گيری خود را به تعويق اندازد، می توان به حريف دو دقيقه اضافی زمان تفکر داد و با صورت امکان در حضور داور ادامه خواهد يافت. داور بايد نتيجه نهايی را پس از سقوط يکی از پرچم ها اعلام کند. اگر داور ادعا را رد کند بايد دو دقيقه زمان تفکر اضافی به حريف اعطا شود.

 در صورتی که قبلا به گونه ديگری اعلام نشده باشد، بازيکنی که بازی اش را می برد و يا به علت غيبت، اخراج يا محروميت حريف، می برد ۱ امتياز می گيرد بازيکنی که بازی اش را می بازد يا سر ميز حاضر نمی شود يا اخراج و يا محروم می شود ۰(صفر) امتياز می گيرد و بازيکنی که بازی اش را مساوی اعلام می کند ۵و۰ می گيرد.

بازيکنان نبايد هيچگونه عملی را در پيش گيرند که موجب بی اعتباري بازی شطرنج شود.

بازيکنان در حين بازي حق ندارند از هيچگونه يادداشت منبع اطلاعات توصيه يا تجزيه و تحليل صفحه اي ديگر استفاده کنند.

از برگه ثبت، فقط برای ثبت حرکت ها، زمان ساعت ها، پيشنهاد تساوی و موضوعات مربوط به ادعا بايد استفاده کنند.

بازيکناني که بازي هايشان را به اتمام رسانده اند، تماشاگر محسوب می شوند .

بازيکنان بدون کسب اجازه از داور حق ندارند، محل بازی را ترک کنند؛ بازيکنی که نوبت حرکت با اوست بدون اجازه داور حق ندارد محل بازی را ترک کند.

جريمه امتناع مکرر بازيکن از تبعيت قوانين و مقررات شطرنج، باخت بازی خواهد بود. در مورد امتياز حريف تصميم خواهد گرفت .

اگر هر دو بازيکن مقصر شناخته شوند، بازی هر دو بازيکن باخته محسوب خواهد بود.

داور بايد مراقبت کند که قوانين و مقررات شطرنج دقيقاً مراعات شود.

داور بايد در جهت مصالح عاليه مسابقات عمل کند و مطمئن باشد که محيط مسابقه مطلوب است و بازيکنان آشفته نمی شوند.

داور مي تواند يک يا چند مورد از جريمه های زير را اعمال کند :

اخطار

  • افزايش زمان باقيمانده حريف
  • کاهش زمان بازيکن خاطی در بازی
  • کاهش امتياز کسب شده بازيکن خاطی در بازی
  • افزايش امتياز کسب شده بازيکن خاطی در بازی
  • افزايش امتياز کسب شده حريف در بازی تا حداکثر امتياز ممکن در آن بازی اخراج از کل مسابقه.

زمان بازی شطرنج چقدر است ؟

در قوانین و مقررات شطرنج، زمان بازی شطرنج میتواند مختلف باشد و معمولاً براساس قانون بازی شطرنج یا تنظیماتی که شما یا حریفتان برای بازی تعیین میکنید. در زمانبندی استاندارد برخی از زمانهای معمول شامل موارد زیر میشود:

1. بازی استاندارد: در این نوع بازی، هر بازیکن معمولاً 60 دقیقه یا بیشتر (مانند 90 دقیقه) برای تمام مسائل بازی در اختیار دارد و ممکن است به هر حرکت یک زمان اضافی نیز اختصاص داده شود. این بازی های طولانی‌ترند و معمولاً به عنوان بازی های رسمی و تورنمنت های حرفه‌ای استفاده میشوند.

2. بازی سریع (رپید): در این نوع بازی، هر بازیکن در دسترس عادتاً 15 تا 30 دقیقه دارد. ممکن است به ازای هر حرکت یک زمان اضافی کوتاه تعیین شود، مانند 5 ثانیه برای هر حرکت. بازی‌های سریع بیشتر برای تمرین و یا بازی‌های غیررسمی استفاده میشوند.

3. بازی سریع آنلاین: در آنلاین پلتفرم‌ها، معمولاً میتوانید زمان مورد نظرتان را انتخاب کنید، مانند 3 دقیقه، 5 دقیقه و غیره. در این نوع بازی‌ها، زمان آیتم برای هر بازیکن و تعداد ثانیه اضافی برای هر حرکت ممکن است متفاوت باشد.

به هر حال، مهمترین نکته این است که هر چند زمان تعیین شده استرس و هیجان بازی را افزایش می‌دهد، اما حریفتان همانند شما است، بنابراین تجربه و لذت بازی بیشتر برای همگان مهم است.

تمامی مطالب فوق متعلق به باشگاه شطرنج ایران می باشد. کپی مطالب با حفظ منبع بلامانع می باشد.

خانه و مدرسه تخصصی شطرنج مشهد

‫2 دیدگاه ها

  1. سلام. یک سوال. اگر دو مهره ی سرباز روبه روی هم باشند و همه ی مهره ها کشته شده باشن ، و تنها شاه باقی مونده باشه ، اینجا هم ۱۶ حرکت برای تیمی هست که فقط شاهش مونده؟

    1. سلام و احترام خدمت شما دوست بررگوار.
      یکی از حالت های مساوی قانون ۵۰ حرکت است که اگر در ۵۰ حرکت هیچ پیاده ایی حرکت نکند و هیچ مهره ایی زده نشود بازی مساوی است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا